Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2023 απονέμεται στον Νορβηγό συγγραφέα Jon Fosse (Γιον Φόσε) «για τα καινοτόμα θεατρικά έργα και την πεζογραφία του που δίνουν φωνή στο ανείπωτο».
Το αουτσάιντερ πήρε το Νόμπελ
Γεννημένος το 1959 (64 ετών) ο Φος έχει γράψει μυθιστορήματα, ποιήματα, διηγήματα και παιδικά βιβλία. Έχει τιμηθεί στην πατρίδα του και στη Γαλλία με υψηλές διακρίσεις.
Στα στοιχήματα γνώριζε μεγάλη άνοδο το τελευταίο διάστημα, καθώς από 100/1 πήγε στο 33/1 και την προηγούμενη εβδομάδα ήταν στο 14/1.
Η Σουηδική Ακαδημία για τον Φόσε
Ο φετινός βραβευμένος λογοτέχνης Jon Fosse γράφει μυθιστορήματα σε μεγάλο βαθμό σε ένα στιλ που έγινε γνωστό ως «Μινιμαλισμός Fosse». Αυτό μπορεί να φανεί στο δεύτερο μυθιστόρημά του «Stengd gitar» (1985), όταν ο Fosse μάς παρουσιάζει μια οδυνηρή παραλλαγή σε ένα από τα κύρια θέματά του, την κρίσιμη στιγμή της αναλύσεως. Μια νεαρή μητέρα αφήνει το διαμέρισμά της για να πετάξει τα σκουπίδια στο αυλάκι, αλλά κλειδώνεται έξω, με το μωρό της ακόμα μέσα. Χρειάζεται να πάει να ζητήσει βοήθεια, αλλά δεν μπορεί να το κάνει αφού δεν μπορεί να εγκαταλείψει το παιδί της. Ενώ βρίσκει τον εαυτό της, με καφκικούς όρους, «ενώπιον του νόμου», η διαφορά είναι ξεκάθαρη: ο Fosse παρουσιάζει καθημερινές καταστάσεις που είναι άμεσα αναγνωρίσιμες από τη δική μας ζωή.
Ποιος είναι ο Γιον Φόσε
Ο Fosse γεννήθηκε το 1959 στο Haugesund στη δυτική ακτή της Νορβηγίας. Το τεράστιο έργο του, γραμμένο στα νεονορβηγικά (νινόρσκ) και καλύπτοντας ποικίλα είδη, περιλαμβάνει πληθώρα θεατρικών έργων, μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων, παιδικών βιβλίων και μεταφράσεων.
Σπούδασε συγκριτική λογοτεχνία και δίδαξε στην Ακαδημία Δημιουργικής Γραφής στο Hordaland. Ενώ σήμερα είναι ένας από τους πιο πολυπαιγμένους θεατρικούς συγγραφείς στον κόσμο, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο και για την πεζογραφία του. Το πρώτο του μυθιστόρημά «Raudt, svart» το 1983 («Κόκκινο, μαύρο») τόσο επαναστατικό όσο και συναισθηματικά ωμό, θίγει το θέμα της αυτοκτονίας και, από πολλές απόψεις, δίνει τον τόνο για το μετέπειτα έργο του.
Μετά το πρώτο του μυθιστόρημα ακολούθησε πλήθος άλλων μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων και παιδικών βιβλίων. Το 1994 έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο «Και δε θα χωρίσουμε ποτέ», που ανέβηκε στην Εθνική Σκηνή του Bergen. Ακολούθησαν τα «Κάποιος θα έρθει», «Το παιδί», «Το όνομα», για το οποίο τιμήθηκε με το Βραβείο Ίψεν, «Η νύχτα τραγουδά τα τραγούδια της», «Όνειρο φθινοπώρου», «Μια μέρα καλοκαιριού», «Παραλλαγές θανάτου», «Χειμώνας», «Τόσο όμορφα», «Κορίτσι στον καναπέ» και πολλά άλλα. Τον Αύγουστο του 2000 τού απονεμήθηκε το Θεατρικό Βραβείο του Βορρά και τον Δεκέμβριο του 2003 χρίστηκε Ιππότης της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής. Το μινιμαλιστικό και υπερ-νατουραλιστικό ύφος του Φόσε ανανέωσε ριζικά το τοπίο της νορβηγικής δραματουργίας.
Η ανακοίνωση του Νόμπελ Λογοτεχνίας έγινε το μεσημέρι της Πέμπτης με το αουτσάιντερ, σύμφωνα με τα προγνωστικά, να κατακτά το σημαντικό βραβείο και έναν από τους πλέον ευπώλητους συγγραφείς να μπαίνει στη λίστα με τους νομπελίστες.
«Είμαι συγκλονισμένος και ευγνώμων»
Στις πρώτες δηλώσεις του μετά την ανακοίνωση του βραβείου ο Γιον Φόσε ανέφερε, «Είμαι συγκλονισμένος και ευγνώμων. Θεωρώ πως είναι μια ανταμοιβή για τη λογοτεχνία που στοχεύει πάνω από όλα να είναι λογοτεχνία, χωρίς άλλη σκέψη».
Το βραβείο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, απονέμεται από τη Σουηδική Ακαδημία.
Ο Νορβηγός ποιητής, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Γιον Φόσσε, ο πιο πολυπαιγμένος Ευρωπαίος συγγραφέας της εποχής μας, θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες φωνές της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πάνω από πενήντα γλώσσες.
Έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία (ανάμεσά τους και το μεγίστου κύρους «Βραβείο Ίψεν»), ενώ τα θεατρικά του έργα έχουν ανέβει από πολλούς σημαντικούς σκηνοθέτες (Κλοντ Ρεζί, Πατρίς Σερό, Τόμας Οστερμάιερ, Οσκάρας Κορσουνόβας, Ίβο Βαν Χόβε, Γιούργκεν Γκος, Λικ Περσεβάλ, Γιόσι Βίλερ, Κέιτι Μίτσελ κ.ά.) στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου.
Το Κάποιος θα έρθει είναι χρονολογικά ένα από τα πρώτα έργα του Φόσσε. Πρωτοπαίχτηκε το 1996 στο Εθνικό Θέατρο της Νορβηγίας. Ακολούθησαν πάνω από σαράντα θεατρικά έργα, που έχουν παιχτεί σε όλο τον κόσμο, από το Λονδίνο ως τη Μόσχα και από το Παρίσι ως το Τόκιο, μάλιστα το Κάποιος θα έρθει είναι το τρίτο έργο του Φόσσε που σκηνθέτησε ο Γιάννης Χουβαρδάς μετά τα Τόσο όμορφα (Θέατρο Αμόρε, 2004) και Παραλλαγές Θανάτου (Θέατρο Πορεία, 2013).
Ο «Μινιμαλισμός Fosse»
Ο φετινός βραβευμένος με τη λογοτεχνία Jon Fosse γράφει μυθιστορήματα σε μεγάλο βαθμό σε ένα στυλ που έγινε γνωστό ως «Μινιμαλισμός Fosse» αναφέρει σε μήνυμά της η Ακαδημία Νόμπελ, τονίζοντας. «Αυτό μπορεί να φανεί στο δεύτερο μυθιστόρημά του «Stengd gitar» (1985), όταν ο Fosse μας παρουσιάζει μια οδυνηρή παραλλαγή σε ένα από τα κύρια θέματα του, την κρίσιμη στιγμή της αναλύσεως. Μια νεαρή μητέρα αφήνει το διαμέρισμά της για να πετάξει τα σκουπίδια στο αυλάκι, αλλά κλειδώνεται έξω, με το μωρό της ακόμα μέσα. Χρειάζεται να πάει να ζητήσει βοήθεια, δεν μπορεί να το κάνει αφού δεν μπορεί να εγκαταλείψει το παιδί της. Ενώ βρίσκει τον εαυτό της, με καφκικούς όρους, «ενώπιον του νόμου», η διαφορά είναι ξεκάθαρη: η Fosse παρουσιάζει καθημερινές καταστάσεις που είναι άμεσα αναγνωρίσιμες από τη δική μας ζωή».
Τα βραβεία Νόμπελ ιδρύθηκαν με τη διαθήκη του Σουηδού εφευρέτη της δυναμίτιδας και επιχειρηματία Άλφρεντ Νόμπελ και απονέμονται από το 1901 για επιτεύγματα στα πεδία της λογοτεχνίας, των θετικών επιστημών και της ειρήνης. Το βραβείο για την οικονομία προστέθηκε αργότερα στα Νόμπελ από τη σουηδική κεντρική τράπεζα.
Μαζί με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, το Νόμπελ Λογοτεχνίας συγκεντρώνει συχνά τη μεγαλύτερη προσοχή και αντιπαράθεση, φέρνοντας λιγότερο γνωστούς συγγραφείς κάτω από το φως των προβολέων σε όλο τον κόσμο και αυξάνοντας τις πωλήσεις των βιβλίων καθιερωμένων λογοτεχνικών αστέρων.
Στη διάρκεια των χρόνων το βραβείο λογοτεχνίας έλαβαν επίσης συγγραφείς πέρα από την πεζογραφική παράδοση, περιλαμβανομένων θεατρικών συγγραφέων, ιστορικών, φιλοσόφων και ποιητών, ανοίγοντας ακόμη και νέα πεδία, όπως με την απονομή του βραβείου στον τραγουδιστή και στιχουργό Μπομπ Ντίλαν το 2016.
Πέρυσι το Νόμπελ δόθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα φαβορί, στη συγγραφέα Ανί Ερνό για τα κατά κύριο λόγο αυτοβιογραφικά βιβλία της που πραγματεύονται τη μνήμη και την κοινωνική ανισότητα. ‘Ηταν η πρώτη Γαλλίδα που κέρδισε το πιο περίβλεπτο λογοτεχνικό βραβείο στον κόσμο.
Πηγή: iefimerida.gr
