Από τη Μπολόνια, όπου διεξάγεται η 61η Διεθνής Έκθεση Παιδικού Βιβλίου 2024, η πρόεδρος της κριτικής επιτροπής του Βραβείου Hans Christian Andersen IBBY 2024, Liz Page, ανακοίνωσε τους νικητες των φετινών βραβείων για τη συγγραφή και την εικονογράφηση.
Με το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2024 για τη συγγραφή τιμάται ο Χάιντς Γιάνις [Heinz Janisch] από την Αυστρία, ενώ με το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2024 για την εικονογράφηση τιμάται ο Σίντνεϊ Σμιθ [Sydney Smith] από τον Καναδά.
«Less is more»: Η φράση που ταιριάζει στους δύο φετινούς νικητές
Ο Χάιντς Γιάνις υποστηρίζει ότι «τίποτα δεν είναι πολύ μικρό για τη λογοτεχνία», όπως σημειώνεται στον ιστότοπο του IBBY. Ο Γιάνις γεννήθηκε το 1960 στο Μπούργκενλαντ, όχι μακριά από τα αυστροουγγρικά σύνορα και εδώ και πολλά χρόνια ζει στη Βιέννη.
Σύμφωνα με την κριτική επιτροπή, είναι δεξιοτέχνης της σύντομης ιστορίας που αφήνει χώρο στη φαντασία των αναγνωστών. Αν και πολλά από τα έργα του είναι χιουμοριστικά, ακόμη και μερικές φορές παράλογα, έχει ένα φιλοσοφικό στοιχείο στη γραφή του που συχνά κάνει τα βιβλία του βαθιά. Τα απλά κείμενά του έχουν νόημα και το ρητό «less is more» μπορεί να βρει την καλύτερη εφαρμογή του στο έργο του νικητή του βραβείου Χανς Κρίστιαν Άντερσεν 2024 για τη συγγραφή.
Η γραφή του Γιάνις διακρινεται για τις πολλαπλές αποχρώσεις της σε πολλά επίπεδα, γεγονός που την καθιστά παγκόσμια, καθώς και αισιόδοξη.
Η γραφή του είναι παγκόσμια και απευθύνεται σε παιδιά και νέους σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, η συνεισφορά του στη λογοτεχνία είναι τεράστια, όχι μόνο μέσω της γραφής του, αλλά και με τις πολλές αναγνώσεις του, τα εργαστήρια λογοτεχνικής και δημιουργικής γραφής για παιδιά και ενήλικες, συμπεριλαμβανομένων δημιουργικών εργαστηρίων για νέους καλλιτέχνες με ειδικές ανάγκες. Η γραφή του Γιάνις διακρινεται για τις πολλαπλές αποχρώσεις της σε πολλά επίπεδα, γεγονός που την καθιστά παγκόσμια, καθώς και αισιόδοξη.
Σε μια συνέντευξη με την καθηγήτρια Deirdre Baker τον Απρίλιο του 2022, ο Σίντνεϊ Σμιθ είπε ότι «το να ακούω… ταιριάζει περισσότερο με τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζω τις ιστορίες» αναφερόμενος στο πώς δουλεύει όταν εικονογραφεί τα κείμενα άλλων αλλά και και τι κάνει όταν εικονογραφεί τις δικές του ιστορίες.
Ο Σμιθ γεννήθηκε το 1980 στην επαρχία της Νέας Σκωτίας όπου πλέον έχει επιστρέψει και ζει με την οικογένειά του αφού έζησε για αρκετά χρόνια στο Τορόντο. Η κριτική επιτροπή σημείωσε ότι το έργο του Σμιθ μοιάζει με μια οπτική αφήγηση ή μια σύντομη μουσική ανάμνηση, η οποία απηχεί τη δήλωσή του ότι η ακρόαση είναι ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζει τις ιστορίες.
Το ρητό «less is more» μπορεί επίσης να βρει εφαρμογή σε κάθε ένα από τα έργα του καθώς αφαιρεί τα περιττά για να εκφράσει συναισθήματα.
Χρησιμοποιεί φαινομενικά απλές τεχνικές για να πει την ιστορία κάτι που πραγματικά είναι αποτέλεσμα εντατικής εξάσκησης. Οι σεμνοί αλλά αυθεντικοί χαρακτήρες του είναι συμπαθητικοί όσο και ευγενικοί. Χρησιμοποιεί το χρώμα για να εισάγει τη φύση, τις μυρωδιές και το δράμα σε κάθε βιβλίο. Το ρητό «less is more» μπορεί επίσης να βρει εφαρμογή σε κάθε ένα από τα έργα του καθώς αφαιρεί τα περιττά για να εκφράσει συναισθήματα. Ο Σμιθ είναι ένας πραγματικά ένας παγκόσμιος καλλιτέχνης.
Ποια βιβλία τους έχουν εκδοθεί στα ελληνικά
Φέτος, στη βραχεία λίστα για το βραβείο Hans Christian Andersen 2024 συμπεριλήφθηκαν έξι συγγραφείς και έξι εικονογράφοι από έντεκα χώρες καθώς η Βραζιλία είχε δύο υποψηφίους.
Ελάχιστα βιβλία με τις υπογραφές των δώδεκα υποψηφίων έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά, όπως σημειώναμε και στην παρουσίαση των υποψηφιοτήτων. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για τους δύο βραβευθέντες τον Χάιντς Γιάνις και για τον Σίντνεϊ Σμιθ. Η διαφορά είναι ότι του Γιάνις όσα έχουν εκδοθεί έχουν εξαντληθεί, ενώ του Σμιθ κυκλοφορούν ακόμη στα βιβλιοπωλεία. Πρόκειται για τις εικονογραφήσεις του σε δύο βιβλία: Ο άσπρος γάτος και ο καλόγερος (μτφρ. Μαρία Κούρση, Εκδοτική Αθηνών, 2016) της Τζο-Έλεν Μπόγκαρτ και Μιλώ σαν το ποτάμι (μτφρ. Μαριάννα Ψύχαλου, εκδ. Μικρή Σελήνη, 2022) του Τζόρνταν Σκοτ.
Για το πρώτο, το Ο άσπρος γάτος και ο καλόγερος, διαβάζουμε στο σημείωμα του εκδότη ότι είναι «μία διασκευή ενός αριστουργηματικού ιρλανδέζικου κειμένου του 9ου αιώνα, στο οποίο ένας άγνωστος καλόγερος γράφει τις σκέψεις του. Σε έμμετρα δίστιχα περιγράφει τη συντροφιά του, έναν άσπρο γάτο, με τον οποίο μοιράζεται το μικρό του δωμάτιο. Κάτω από το φως των κεριών, ο καθένας τους κάτι αναζητά».
Ενώ για το δεύτερο, το Μιλώ σαν το ποτάμι, επίσης στο σημείωμα του εκδότη, διαβάζουμε: «Ο ποιητής Jordan Scott αφηγείται μια συγκλονιστική ιστορία για ένα αγόρι που τραυλίζει, μέσα από ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, που ξεχειλίζει δύναμη και ελπίδα. Και ο, βραβευμένος με Greenaway Award, Sydney Smith εικονογραφεί τις σελίδες με έναν μαγικό τρόπο, που ξυπνά όλες τις αισθήσεις. Ένα βιβλίο αφιερωμένο σε όσους έχουν, κάποια στιγμή, αισθανθεί μόνοι και ξεχασμένοι στο περιθώριο».
Ορισμένα βιβλία του Χάιντς Γιάνις είχαν κυκλοφορήσει στα ελλληνικά αλλά πλέον είναι όλα εξαντλημένα ακόμη και η πιο πρόσφατη έκδοση, Τα καπέλα της κυρίας Στρουμπίνσκι (εικονογράφηση Χέλγκα Μπανς, μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Μεταίχμιο, 2015).
Τα προηγούμενα που είχαν εκδοθεί αρκετά παλιότερα έχουν κι αυτά, προ πολλού, εξαντληθεί. Η κιβωτός του Νώε (μτφρ. Λουλουδώ Γαλατά, εκδ. Άμμος, 1997 και 1999), Η πριγκίπισσα και η κολοκύθα (μτφρ. Χαρά Στρώνη, εκδ. Κάστωρ, 1999), Ο μικρός Άγιος Βασίλης (μτφρ. Μαρία Ρούσσου, εκδ. Μίνωας, 2008).
Σχετικά με το Βραβείο
Το βραβείο IBBY Hans Christian Andersen, που θεσμοθετήθηκε το 1956, είναι το πιο διάσημο στον κόσμο διεθνές βραβείο παιδικού βιβλίου. Μεταξύ των συγγραφέων στους οποίους έχει απονεμηθεί είναι οι Marie-Aude Murail (Γαλλία), Cao Wenxuan (Κίνα), Astrid Lindgren (Σουηδία), Michio Mado (Ιαπωνία), Tove Jansson (Φινλανδία) και Margaret Mahy (Νέα Ζηλανδία), ενώ μεταξύ των εικονογράφων είναι οι Květa Pacovská (Τσεχ Republic), Maurice Sendak (ΗΠΑ), Suzy Lee (Δημοκρατία της Κορέας), Farshid Mesghali (Ιράν), Albertine (Ελβετία) και Roger Mello (Βραζιλία).
Κάθε δύο χρόνια, η Εκτελεστική Επιτροπή της IBBY εκλέγει μια διεθνή κριτική επιτροπή ειδικών επιλέγοντας από υποψηφιότητες που υποβάλλονται από τα Εθνικά Τμήματα IBBY. Τα μέλη της κριτικής επιτροπής αξιολογούν το σύνολο της εργασίας των υποψηφίων. Όλοι οι υποψήφιοι για το Βραβείο έχουν εξαιρετική συμβολή στην παιδική λογοτεχνία στις χώρες τους και επιλέγονται από τα Εθνικά Τμήματα IBBY.
