Να αναληφθεί πρωτοβουλία για την ορθή διαχείριση των βυζαντινών μνημείων στην Τουρκία, και ιδίως για τα δύο συγκεκριμένα μνημεία της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας, που η ιστορική και καλλιτεχνική αξία τους είχε αναδειχθεί τις τελευταίες δεκαετίες με γνώμονα την αρχαιολογική επιστήμη, ζητά ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Όπως αναφέρει σε ανακοίνωση του στο θέμα αυτό επανέρχεται με αφορμή την επίσημη λειτουργία της Μονής της Χώρας (Kariye Camii) ως μουσουλμανικού τεμένους.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων αναφέρει πως είχε αποστείλει επιστολή στην UNESCO από το 2022, καλώντας της να παρέμβει για την προστασία της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας, προκειμένου να αναστραφεί η παρούσα κατάσταση που μόνο κινδύνους εγκυμονεί για το μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σύμφωνα με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων «Δυστυχώς η UNESCO διατήρησε τον ρόλο του απλού παρατηρητή».
Αναλυτικά η ανακοίνωση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
Σε συνέχεια παλαιότερων παρεμβάσεών του για τα βυζαντινά μνημεία της Τουρκίας και τον τρόπο διαχείρισης και προστασίας τους, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επανέρχεται στο θέμα με αφορμή την επίσημη λειτουργία της Μονής της Χώρας (Kariye Camii) ως μουσουλμανικού τεμένους. Ο Σύλλογός μας είχε επισημάνει ότι η αποσύνδεση των βυζαντινών μνημείων από τον ιστορικό κύκλο, όπου αυτά ανήκουν, και η εγγραφή τους στη λατρευτική καθημερινή πράξη, απαξιώνει τον πρωτεύοντα ρόλο που αυτά έχουν, αυτόν του φορέα μνήμης, και τα μετατοπίζει στην ευκαιριακή πολιτική συγκυρία και σκοπιμότητα που τα μνημεία καλούνται να εξυπηρετούν. Το ότι βυζαντινά μνημεία της Τουρκίας θεωρούνται από ιστορική άποψη αποκλειστικά και μόνο με αφετηρία την εποχή που αυτά μετατράπηκαν σε τεμένη, δεν αποτελεί τίποτε άλλο από μία στρεβλή προσέγγιση της θέσης που έχουν στην πολιτιστική ιστορία της Τουρκίας και της ευρύτερης περιοχής.
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων είχε αποστείλει επιστολή στην UNESCO από το 2022, καλώντας της να παρέμβει για την προστασία της Αγίας Σοφίας και της Μονής της Χώρας. Ο Σύλλογος τότε ανέφερε: “Με ανησυχία, λοιπόν, αντιμετωπίζουμε την είδηση ότι την τρέχουσα περίοδο εργασίες πραγματοποιούνται και σε ένα άλλο κορυφαίο βυζαντινό μνημείο της Κωνσταντινούπολης, στο άλλοτε καθολικό της Μονής της Χώρας (Kariye Camii), ώστε και αυτό να επαναλειτουργήσει ως τέμενος. Η απόκρυψη των ψηφιδωτών και των τοιχογραφιών συγκεκριμένου μνημείου, κορυφαίου δείγματος της παλαιολόγειας τέχνης, συνιστά πράξη ιστορικής στρέβλωσης. Διερωτόμαστε πώς θα μπορέσει η Μονή της Χώρας να περάσει αλώβητη στο νέο καθεστώς λειτουργίας μετά την απόφαση του 2020 που προέβλεπε και στην περίπτωσή της την ακύρωση της μουσειακής της χρήσης και τη μετατροπή της και πάλι σε τέμενος.”
Ενώ ζητούσε “από την UNESCO να παρέμβει δυναμικά ώστε να αναστραφεί η παρούσα κατάσταση που μόνο κινδύνους εγκυμονεί για το μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς”. Δυστυχώς η UNESCO διατήρησε τον ρόλο του απλού παρατηρητή. Σήμερα αναμένουμε να αναληφθεί πρωτοβουλία για την ορθή διαχείριση των βυζαντινών μνημείων στη γείτονα, και ιδίως για τα δύο συγκεκριμένα μνημεία, η ιστορική και καλλιτεχνική αξία των οποίων είχε αναδειχθεί τις τελευταίες δεκαετίες με γνώμονα την αρχαιολογική επιστήμη.
