Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι ανασκαφικές και αναστηλωτικές εργασίες στη νεκρόπολη Kızılkoyun της Τουρκίας, όπου έχουν αποκαλυφθεί εντυπωσιακοί βραχώδεις τάφοι ηλικίας 2.000 ετών. Η περιοχή, που αποτελεί μέρος της αρχαίας πόλης της Έδεσσας (σημερινής Σανλιούρφα), προσφέρει σημαντικές πληροφορίες για την ιστορία της Βυζαντινής Μεσοποταμίας.
Η Έδεσσα, μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας, ανήκε στην ευρύτερη περιοχή της Μεσοποταμίας και εντάχθηκε στα σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αφού ανοικοδομήθηκε ως Ιουστινόπολις. Ο ρόλος της ήταν καθοριστικός ως σημείο σύνδεσης πολιτισμών και εμπορικών οδών, ενώ η ιστορία της παραμένει πλούσια και πολυδιάστατη.
Η νεκρόπολη της Kızılkoyun, που βρίσκεται κοντά στα όρια της αρχαίας πόλης, φιλοξενεί ταφικά μνημεία σκαλισμένα σε βράχους, τα οποία αποκαλύπτουν την τέχνη και τις ταφικές πρακτικές της εποχής. Οι ανασκαφές αυτές υπογραμμίζουν τη σημασία της Έδεσσας, όχι μόνο ως διοικητικού και εμπορικού κέντρου, αλλά και ως πολιτιστικού κόμβου που συνέδεε τη ρωμαϊκή, βυζαντινή και μεσοποταμιακή κληρονομιά.
Η πόλη έχει επίσης ιστορική σημασία για τις Σταυροφορίες, καθώς αποτέλεσε την έδρα της Κομητείας της Έδεσσας, του πρώτου κράτους που ίδρυσαν οι Σταυροφόροι. Παρά την ακμή της, ήταν το πρώτο κράτος που καταλύθηκε, πέφτοντας στα χέρια των Τούρκων το 1144, σηματοδοτώντας μια κομβική στιγμή για την ιστορία της περιοχής.
Οι επιγραφές μαρτυρούν τη σημασία της Έδεσσας ως σταυροδρόμι πολιτισμών και θρησκειών. Το μονόγραμμα του Χριστού υποδηλώνει την επιρροή του πρώιμου χριστιανισμού, ενώ η διγλωσσία της πλάκας καταδεικνύει την πολιτιστική ποικιλομορφία της εποχής, όταν η πόλη αποτελούσε κεντρικό σημείο της Βυζαντινής Μεσοποταμίας.
Το εύρημα, μετά από απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Σανλιούρφα, αποκαταστάθηκε με μεγάλη προσοχή και τοποθετήθηκε στην είσοδο του ταφικού θαλάμου. Οι εργασίες αποκατάστασης έχουν στόχο τη διατήρηση της επιγραφής, ώστε να μπορούν να την μελετούν τόσο οι σημερινοί ερευνητές όσο και οι μελλοντικές γενιές.
