Η Τάνια Γιαννούλη, είναι μια πολύπλευρη και πολυβραβευμένη Ελληνίδα συνθέτρια, πιανίστα και αρχηγός μπάντας, γνωστή για το μοναδικό της μείγμα σύγχρονης κλασικής μουσικής, τζαζ και παγκόσμιας μουσικής. Μεγαλωμένη στην Αθήνα, η Γιαννούλη έχει καθιερωθεί ως εξέχουσα προσωπικότητα στη διεθνή μουσική σκηνή μέσα από τις καινοτόμες συνθέσεις και ερμηνείες της.
Η μουσική της χαρακτηρίζεται από το συγκινητικό της βάθος, τις περίπλοκες μελωδίες και τις πλούσιες υφές της, που συχνά αντλούν έμπνευση από διαφορετικές πολιτιστικές παραδόσεις και σύγχρονες τεχνικές αυτοσχεδιασμού. Η Γιαννούλη, έχει συνεργαστεί με διάφορους καλλιτέχνες και σύνολα, διευρύνοντας τους δημιουργικούς της ορίζοντες και συμβάλλοντας σε έργα σε πολλούς καλλιτεχνικούς κλάδους, όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο και ο χορός.
Τα καταξιωμένα άλμπουμ της, όπως το “Transcendence” και το “Rewa”, επιδεικνύουν την ικανότητά της να συνδυάζει διαφορετικά μουσικά είδη απρόσκοπτα, δημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό ήχο που αντηχεί στο κοινό σε όλο τον κόσμο. Η Τάνια Γιαννούλη συνεχίζει να ξεπερνά τα όρια της σύγχρονης μουσικής, μαγνητίζοντας τους ακροατές με τις ευφάνταστες και υποβλητικές συνθέσεις της.
Τον Μάιο του 2021 ήταν υποψήφια για το Deutscher Jazzpreis – German Jazz Prize – στην κατηγορία “Piano/Keyboards International” μαζί με τους Tigran Hamasyan και Shai Maestro. Τον Σεπτέμβριο του 2023 έλαβε το βραβείο Art & Culture από τα Greek International Women Awards. Επίσης ετήσια δημοσκόπηση των κριτικών Top Jazz, η οποία διεξάγεται από το ιταλικό περιοδικό Musica Jazz από το 1982 (μία από τις πιο σημαντικές δημοσκοπήσεις στην Ευρώπη) ανακήρυξε το Νέο Διεθνές Ταλέντο της για το έτος 2023. Η συζήτηση μαζί της είχε μεγάλο ενδιαφέρον.Σε τι φάση βρίσκεσαι;
Είμαι εν μέσω καλοκαιρινών συναυλιών, ήδη έδωσα τρία σόλο κονσέρτα σε Βενετία, Πίζα και Ατίνα (Venezia jazz festival στο θρυλικό teatro La Fenice, Pisa Jazz festival και Atina Jazz festival) ενώ τον Αύγουστο θα ταξιδέψω στο Βέλγιο για δυο συναυλίες: θα παίξουμε με το τρίο μου στη 40η έκδοση του Gaume jazz festival στις 10 Αυγούστου ενώ στις 5 Αυγούστου θα γίνει και η πρεμιέρα ενός πολύ ιδιαίτερου project, σε ένα από τα πιο σημαντικά early music φεστιβάλ, το MA (Musiques Antiques) στην Bruge: είναι η συνεργασία μου με τον Grammy nominated Αμερικάνο κόντρα-τενόρο Reginald Mobley. Στο πρότζεκτ αυτό, που έχει τον τίτλο Flowers of Stone, παίζουμε ως duo πιάνο-φωνή και παρουσιάζουμε κομμάτια εξαιρετικής ομορφιάς, ξεκινώντας από Purcell και φτάνοντας μέχρι τον Χατζιδάκι και τον Arvo Pärt. Όλα αυτά όμως με μεγάλη ελευθερία και πολύ αυτοσχεδιασμό. Είναι μια συναρπαστική συνεργασία! Το τέλος του καλοκαιριού θα με βρει στην Ισλανδία, με ένα σόλο πιάνο κονσέρτο στην Harpa για το Reykjavik jazz festival.
Πώς ήταν το πιάνο στο μυαλό σου (πού πήγε ο νους όταν άκουγες για πιάνο ή έβλεπες ένα κάπου) πριν αποκτήσεις ένα δικό σου και αρχίζεις να παίζεις;
Ξεκίνησα μαθήματα πιάνου σε πολύ μικρή ηλικία (ήμουν μόλις πέντε χρόνων) και από την αρχή το όργανο αυτό με μάγευε. Πριν αποκτήσω το πρώτο μου πιάνο, θυμάμαι τον ενθουσιασμό μου, σχεδόν λαχτάρα κάθε φορά που έβρισκα ένα πιάνο κάπου κι έτρεχα να το δοκιμάσω, αν και καλά- καλά δεν έπαιζα ακόμη. Μερικές φορές ακόμη και τώρα πιάνω τον εαυτό μου να έχει το ίδιο συναίσθημα αν βρω πιάνο κάπου. Αλλά τις περισσότερες φορές πια συγκροτούμαι!
Πώς ξεκίνησες την μουσική σου πορεία; Υπήρξε κάποιος που σε ενθάρρυνε ή σε «έσπρωξε» με ένα τρόπο να γίνει μουσικός;
Η μητέρα μου είχε την ιδέα να ξεκινήσω μαθήματα πιάνου. Παρόλο ότι υπήρχε πάντα μουσική και αρκετά βινύλια, κυρίως κλασικής μουσικής στο σπίτι, κανείς στο περιβάλλον μου δεν ήταν μουσικός ή δεν ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδης όταν κάποια στιγμή αργότερα τους ανακοίνωσα πως αυτό θέλω να ακολουθήσω, τη μουσική επαγγελματικά. Αυτός ήταν και ο λόγος που τελικά έκανα και παράλληλες πανεπιστημιακές σπουδές (έχω πάρει το πτυχίο μου από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ειδίκευση στην τεχνολογία τροφίμων. Ποτέ βέβαια δεν χρησιμοποίησα αυτό το πτυχίο…).Πώς ήταν τότε οι συνθήκες που συνάντησες όταν αποφάσισες να μπεις στο χώρο της μουσικής επαγγελματικά και πως είναι τώρα;
Οι συνθήκες δεν ήταν και δεν είναι ποτέ εύκολες. Είναι ένας διαρκής αγώνας για να μπεις και να καθιερωθείς στα line up των καλών φεστιβάλ και venues, αλλά ένας ακόμη μεγαλύτερος για να διατηρήσεις τη θέση σου εκεί. Οι αμοιβές δεν είναι πάντα αυτές που θα έπρεπε να είναι, ο ανταγωνισμός είναι απίστευτος, και το ότι είμαι μια γυναίκα μουσικός – που προέρχεται μάλιστα από τον ευρωπαϊκό νότο – είναι ένας παράγοντας δυσκολίας ακόμη. Γιατί δυστυχώς υπάρχουν διακρίσεις εις βάρος την γυναικών στην σκηνή αυτή. Είναι κάτι που το βιώνεις καθημερινά. Οι σωστές επιλογές είναι σημαντικές. Και βέβαια το να είσαι όσο καλύτερος μπορείς σε αυτό που κανείς. Δεν είναι εύκολο. Και από πολλές απόψεις (για να επανέλθω στην προηγούμενη ερώτηση) καταλαβαίνω πολύ καλά τον δισταγμό της οικογένειας μου τότε.
Στην πορεία σου από τεχνικής πλευράς είχες στη διάθεσή σου όλα όσα ήθελες, τον εξοπλισμό, στούντιο κλπ για να υποστηρίξεις ένα τόσο υψηλό επίπεδο;
Πάντα έκανα – και κάνω – το καλύτερο δυνατόν σε σχέση με τις δυνατότητες μου, τη δεδομένη χρονική περίοδο. Μέχρι τώρα αυτό με κάποιο τρόπο έχει λειτουργήσει. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν ενισχύσεις προς τους μουσικούς – υπό προϋποθέσεις βέβαια – για να μπορούν να πραγματοποιήσουν πρότζεκτ, δισκογραφικά ή συναυλιακά. Στην Ελλάδα αυτό δυστυχώς δεν υπάρχει. Δούλεψα με αυτά που είχα διαθέσιμα και όλο αυτό ήταν πάντα σε υψηλότατο επίπεδο, στην δίκη μου εμπειρία.Πορτραίτο με το φακό του Δημήτρη Σακαλάκη
Πιο το ιστορικό του πρόσφατου άλμπουμ σου Piano Day Vol.3 και τι περιέχει;
Η ημέρα του πιάνου – Piano Day – είναι μια ιδέα του Γερμανού πιανίστα και συνθέτη Nils Frahm η οποία άρχισε να εορτάζεται το 2015 με συναυλίες, ειδικά ραδιοφωνικά αφιερώματα, podcast κ.ά., γύρω από το πιάνο. Στο πλαίσιο αυτό, τα τρία τελευταία χρόνια εκδίδεται, παράλληλα με τις εκδηλώσεις και ένα compilation album στην οποία συμμετέχουν καταξιωμένοι καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο. Για την νέα συλλογή, με τον τίτλο «PIANO DAY VOL.3», κλήθηκαν δέκα μουσικοί προκειμένου να συνεισφέρουν σε αυτή την μοναδική συλλογή σύγχρονης μουσικής για πιάνο, καλύπτοντας ένα ευρύ στυλιστικό φάσμα από Jazz, ambient, post classical και έως τις πιο πειραματικές προσεγγίσεις. Η συλλογή εκδόθηκε από το γερμανικό label LEITER και το κομμάτι με το οποίο συμμετέχω είναι το closing track. Ο τίτλος του είναι The Sea και είναι η σόλο πιάνο version του ομώνυμου κομματιού που ήδη υπάρχει από το 2015 στον δίσκο μου Transcendence με το TG ensemble (Rattle 2015).
Τι βαρύτητα έχει σήμερα η δισκογραφία για ένα καλλιτέχνη όπως εσύ που έχεις γεμάτο book εμφανίσεων και πως εξελίσσεσαι μέσα από τη δισκογραφία ως μουσικός;
Είναι σημαντική η δισκογραφία και απαραίτητη για έναν performing μουσικό. Σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η δισκογραφία, κάθε φορά, δεν είναι παρά η αποτύπωση της μουσικής (και όχι μόνο) ζωής του καλλιτέχνη, τη δεδομένη χρονική στιγμή. Καθώς ένας μουσικός προχωρά (και εξελίσσεται, ιδανικά) στη ζωή και στη μουσική, αυτό βέβαια αποτυπώνεται και στη δισκογραφία του. Στην δίκη μου περίπτωση ο κάθε μου δίσκος ήταν, ως τώρα, κι ένα διαφορετικό πρότζεκτ. Τους θεωρώ όλους εξίσου σημαντικούς (όλοι έχουν εκδοθεί και κυκλοφορήσει στο νεοζηλανδικό music -art label, Rattle) Θα μου ήταν δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιον γιατί όλοι αντιπροσωπεύουν εμένα, μέσα στα χρόνια.Ποιος είναι έως σήμερα ο καλύτερος χώρος για συναυλία που πληρούσε τις απαιτήσεις σου;
Μια από τις συναυλίες που θα θυμάμαι για πάντα είναι το πρώτο μου σόλο κονσέρτο στην Kustnhalle Mannheim, κάτω από ένα τεράστιο έργο του Kieffer, στα πλαίσια του Enjoy Jazz festival! Αυτή η συναυλία ήταν και η αφορμή για να συνειδητοποιήσω ποσό σημαντικό είναι για μένα να παίζω σόλο!
Ποιος χώρος σε εντυπωσίασε περισσότερο για κάποιο λόγο;
Αγαπώ παρά πολύ το Flagey στις Βρυξέλλες, η ιστορία του, η αρχιτεκτονική και βέβαια το συναισθηματικό κομμάτι (για μένα ήταν πάντα κάτι σαν επιθυμία για πολλά χρόνια το να παίξω κάποτε εκεί. Τελικά έχω ήδη παίξει δυο φορές στο μικρό Studio 1 με το τρίο – Brussels jazz festival – αλλά και σόλο – Flagey Piano Days 2023 -και πραγματικά ανυπομονώ απίστευτα για την piano duo συναυλία μας με τον Nik Bärtsch στα Flagey Piano Days 2025 στο μεγάλο Studio 4!. Εντυπωσιακός χώρος ήταν και το μουσείο της Santa Maria del Fiore στη Φλωρεντία! Ή ο κρατήρας του ηφαιστείου στη Νίσυρο για το 363 minutes inside the volcano. Και πάντα μου αρέσει να παίζω σε εκκλησίες, στο εξωτερικό! Ίσως θα πρέπει να αναθεωρήσω την λίστα μου μετά την ερχόμενη συναυλία μας με τον Nik στις 22 Νοεμβρίου στο Wigmore hall στα πλαίσια του London Jazz festival: για πολλούς η καλύτερη αίθουσα για μουσική δωματίου στον κόσμο. Η τέλεια ακουστική.
Εσύ σε τι χώρο αισθάνεσαι πιο οικεία να παίζεις;
Για μένα είναι προϋπόθεση να υπάρχει ένα καλό πιάνο, καλή ακουστική και απουσία οπουδήποτε παράγοντα που θα μπορούσε να αποσπάσει τον ακροατή από τη μουσική που γίνεται εκείνη τη στιγμή. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν παίζω σε τζαζ μπαρ ή σε χώρους που η μουσική δεν είναι η προτεραιότητα.
Οι εμφανίσεις σου στο εξωτερικό πως κλείνονται; Έχεις μάνατζμεντ;
Ναι.
Με τους ξένους μουσικούς που συνεργάζεσαι στο σχήμα σου ή συμμετέχουν στις ηχογραφήσεις πως έρχεσαι σε επαφή μαζί τους και επιλέγεις τους κατάλληλους να αποδώσουν την δουλειά σου;
Παρακολουθώ την σκηνή από πολύ κοντά και φυσικά πάντα έχω στο μυαλό μου (ή μάλλον στα αυτιά μου) ποιος μουσικός θα ήταν ο πιο κατάλληλος για την μουσική μου. Είμαι πολύ χαρούμενη και περήφανη για τις συνεργασίες μου με κάποιους πολύ σημαντικούς μουσικούς του σήμερα: ο Nik Bärtsch, φυσικά, η Maria Pia De Vito, o Amir ElSaffar, o Arve Henriksen, o Michele Rabbia και πολλοί ακόμη.Tania Giannouli στο Onassis Cultural Center Ensemble
Έχεις παίξει με μια μεγάλη ορχήστρα;
Ναι, πριν μερικά χρόνια η Καμεράτα- Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής ερμήνευσε ένα έργο μου για πιάνο, κλαρινέτο, άρπα και ορχήστρα εγχόρδων, όποτε έπαιξα μαζί τους το μέρος του πιάνου σε διεύθυνση της Ζωής Ζενιώδη. Ήταν μια πολύ όμορφη συνεργασία, το έργο άρεσε πολύ στο κοινό αλλά και στην ορχήστρα!
Ποιο είναι το καλύτερο σου στην σκηνή; Σόλο, σχήμα, ορχήστρα;
Το να παίζεις με άλλους μουσικούς είναι πάντα συναρπαστικό αλλά το να παίζω σόλο μου δίνει μια απίστευτη αίσθηση ελευθερίας, παρόλο που ερμηνευτικά είναι πολλάκις πιο απαιτητικό. Είναι πραγματικά δύσκολο να επιλέξω ποιό από τα δύο προτιμώ.
Στο άλμπουμ In Fading Light του 2020 πρωτοτύπησες με παίζοντας ένα ηχητικό συνδυασμό πιάνο, ούτι, τρομπέτα. Δοκιμάζεις συχνά τα όρια σου και με τι τρόπο;
Πάντα με ενδιαφέρει να πειραματίζομαι σε σχέση με τον ήχο και την ενορχήστρωση. Ο δίσκος αυτός είναι ο πρώτος δίσκος του τρίο μου που έχει την συγκεκριμένη ενορχήστρωση γιατί απλά η τρομπέτα και το ούτι είναι δυο από τα αγαπημένα μου όργανα. Παρόλα αυτά, έχω κάνει (και δισκογραφήσει) πολύ πιο περιπετειώδη ηχητικά και μουσικά πράγματα όπως για παράδειγμα το album Rewa (Rattle 2018) όπου συνεργάζομαι με τον Νεοζηλανδό μουσικό κι εκτελεστή των παραδοσιακών Māori οργάνων, Rob Thorne, σε ένα πρότζεκτ καθαρά αυτοσχεδιαστικό και ακουστικό: εγώ στο πιάνο (και προετοιμασμένο πιάνο) και ο Rob σε ένα σύνολο οργάνων όπως είναι κοχύλια, πέτρες, φλάουτα κατασκευασμένα από καλάμια ή οστά ζώων κτλ. Ακόμη και ο πιο πρόσφατος δίσκος μου, σόλο πιάνο, Solo (Rattle 2023) δίνει την δίκη μου οπτική σε σχέση με τον ήχο, τον αυτοσχεδιασμό, την ελευθερία. Είναι η πιο προσωπική μου δουλειά.Η σύνθεση τι ρόλο έπαιξε στην εξέλιξή σου και πόσο σε ενδιαφέρει;
Η σύνθεση είναι για μένα το σημαντικότερο κομμάτι. Ανέκαθεν (κι αυτό δεν έχει αλλάξει ακόμη και σήμερα) θεωρούσα τον εαυτό μου πρωτίστως συνθέτη και δευτερευόντως πιανίστα. Το πιάνο ήταν και είναι απλά το μέσο. Οι σπουδές μου είναι κλασικές (και όχι τζαζ) με δύο διπλώματα σολίστ Πιάνου και Σύνθεσης (που στο ελληνικό μουσικό εκπαιδευτικό σύστημα αυτό προϋποθέτει πτυχία ανώτερων θεωρητικών: Ειδικό Αρμονίας, Αντίστιξη και Φούγκα).
Βλέποντας τη δισκογραφία σου υπάρχουν ενδιαφέρουσες συνεργασίες όπως με τους Hemera. Ποιες είναι οι μουσικές σου επιρροές;
Οι επιρροές μου είναι πολλές και ποίκιλλες. Πολλές προέρχονται από τις σπουδές μου στο πιάνο και την σύνθεση: οι ρομαντικοί, οι ιμπρεσιονιστές, αλλά και πολλοί σύγχρονοι συνθέτες όπως είναι ο Ligeti, o Crumb, o Pärt. Το Köln concert ήταν ένας καθοριστικός δίσκος για μένα. Και βέβαια μην ξεχνάμε ότι είμαι παιδί των 80s και του MTV, αλλά και ότι γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Ελλάδα σε ένα σπίτι με πολλά βινύλια από Beatles μέχρι Χατζιδάκι. Για μένα το να είσαι ανοιχτός σε επιρροές και ακούσματα είναι μια διαδικασία που δεν σταματά ποτέ, ακόμη και σήμερα βρίσκω σύγχρονα πράγματα από όλες τις σκηνές, τα οποία με ενδιαφέρουν.
Ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σου να μιλήσουμε και να μας πείς τόσα όμορφα πράγματα.
Επίσης ευχαριστώ για την ωραία συνέντευξη
