Το διεθνές ερευνητικό ίδρυμα Pew Research Center μόλις δημοσίευσε την έκθεση για τις πολιτικές εξελίξεις το 2024, με βάση τα αποτελέσματα των εθνικών εκλογών σε περισσότερες από 60 χώρες.
Η Ελλάδα απουσιάζει από τον φετινό χάρτη, καθώς για μας η χρονιά των πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων ήταν το 2023. Αν όμως λάβουμε υπόψιν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών – που στη χώρα μας λειτουργούν και ως ενδιάμεση «σφυγμομέτρηση» – πρόβα εθνικών εκλογών, φαίνεται ότι συμπορευόμαστε με τις περισσότερες δυτικές χώρες σε ό,τι αφορά τις κυρίαρχες εκλογικές και πολιτικές εξελίξεις.
Φθορά των κομμάτων εξουσίας
Μία από τις βασικές τάσεις που καταγράφονται στην εκλογική συμπεριφορά των πολιτών το 2024, σύμφωνα πάντα με το Pew Research Center, είναι η αποδοκιμασία των εγκατεστημένων κυβερνήσεων και των κομμάτων εξουσίας, που είδαν τα ποσοστά τους να υποχωρούν σημαντικά.
Στην Ελλάδα η τάση αυτή εκφράστηκε εμμέσως με τη σημαντική υποχώρηση των ποσοστών της ΝΔ στις ευρωεκλογές, πάνω από 12 ποσοστιαίες μονάδες (στο 28,31% από 40,79% στις εθνικές εκλογές του Ιουνίου), αλλά και την αριθμητική απώλεια ψήφων, σχεδόν κατά 47% (την ψήφισαν μόλις 1,12 εκατ. από 2,11 το 2023).
Όσο και αν τα δύο εκλογικά αποτελέσματα δεν είναι ευθέως συγκρίσιμα, αφού οι ευρωεκλογές δεν έχουν «χειροπιαστό» αντίκτυπο, σε συμβολικό επίπεδο η τόσο σύντομη κατάρρευση της εμπιστοσύνης των πολιτών στα κόμματα εξο, αλλά κυρίως η γιγάντωση της αποχής, αποκαλύπτουν τη συνολική φθορά του πολιτικού συστήματος.
Απώλειες και ανατροπές
Σε διεθνές επίπεδο, οι κυβερνώσες δυνάμεις σε μια σειρά από χώρες αντιμετώπισαν σοβαρές απώλειες, ενώ σημειώθηκαν και ανατροπές.
Οι ΗΠΑ βίωσαν την ξεκάθαρη ήττα των Δημοκρατικών, ενώ στη Βρετανία η ηγεσία των Συντηρητικών ανατράπηκε από τους Εργατικούς. Στη Γαλλία η απόφαση του προέδρου Μακρόν για πρόωρες εθνικές εκλογές το καλοκαίρι, γύρισε μπούμερανγκ. Η καταβαράθρωση των ποσοστών της κεντροδεξιάς συμμαχίας Εnsemble, η πρωτιά της ακροδεξιάς Εθνικής Συσπείρωσης της Μαρίν Λεπέν στον πρώτο γύρο, που ανακόπηκε στο δεύτερο γύρο από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, οδήγησε (μετά τον «πραξικοπηματικό» διορισμό της κυβέρνησης Μπαρνιέ), στην βαθιά πολιτική κρίση που συγκλονίζει τη Γαλλία.
Οι εξελίξεις ήταν εξίσου καταιγιστικές και στο ανατολικό και νότιο ημισφαίριο του πλανήτη. Οι εκλογές στη Νότια Κορέα – και κυρίως ό,τι ακολούθησε, ήταν ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Η αντιπολίτευση του Δημοκρατικού κόμματος κέρδισε την πλειοψηφία, αμφισβητώντας την κυριαρχία του προέδρου Γιουν Σουκ Γεόλ και του κόμματός του, της Λαϊκής Εξουσίας. Το «αυτοπραξικόπημα» του Δεκεμβρίου, με την ολιγόωρη κήρυξη στρατιωτικού νομου, και η πιθανή καθαίρεση του προέδρου, είναι άλλη μια ένδειξη πολιτικού χάους.
Δεξιός Λαϊκισμός
Τα δεξιά λαϊκιστικά κόμματα σημείωσαν κέρδη σε πολλές χώρες, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Αυστρία και η Ρουμανία. Ίσως το πιο ανατριχιαστικό παράδειγμα είναι η νίκη της Εναλλακτικής για τη Γερμανία – AfD , στο κρατίδιο της Θουριγγίας και η παραλίγο ανάδειξή της σε πρώτη δύναμη στη Σαξονία. Είναι η πρώτη φορά που ακροδεξιό κόμμα κερδίζει εκλογές από το 1945.
Το σχόλιο των αναλυτών για την πιθανολογούμενη δεξιά στροφή της Ευρώπης, είναι ότι δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο. Εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία οι δημοσιολόγοι ερίζουν για το αν ο ακροδεξιός λαϊκισμός κερδίζει ή όχι έδαφος στη γηραιά ήπειρο – ανάλογα με τα εκάστοτε εκλογικά αποτελέσματα. Η μεγάλη εικόνα όμως είναι, σύμφωνα με το Pew, ότι τα ακροδεξιά κόμματα έχουν εγκαθιδρύσει πλέον τη θέση τους στην πολιτική σκηνή, διαταράσσοντας σε σημαντικό βαθμό τις πολιτικές εξελίξεις σε όλη την Ευρώπη
Η ακροδεξιά στροφή τροφοδοτήθηκε συχνά από την αντιμεταναστευτική ρητορική και τις ανησυχίες για τις αποκαλούμενες «παραδοσιακές» πολιτιστικές αξίες – κοινώς την πατρίδα, τη θρησκεία, την (ετερόφυλη και λευκή) οικογένεια. Τα λαϊκίστικα κινήματα σημείωσαν επίσης επιτυχία στις ΗΠΑ, την Ινδία και τη Λατινική Αμερική, με ηγέτες όπως ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Ναρέντρα Μόντι να συνεχίζουν να κυριαρχούν στο πολιτικό τοπίο κάθε χώρας.
Πολιτιστική πόλωση
Οι πολιτικές εξελίξεις το 2024 σφραγίστηκαν από ιδεολογικές διαιρέσεις ανάμεσα στους υπερασπιστές των «παραδοσιακών» ή συντηρητικών αξιών έναντι των υπέρμαχων της προόδου, της αλλαγής και της ανεκτικότητας. Πρόκειται για μια διαμάχη, που σε μια εκχυδαϊσμένη εκδοχή παρουσιάστηκε ως το «αντι-woke» μέτωπο ενάντια στους αποκαλούμενους «δικαιωματιστές».
Θέματα όπως η μετανάστευση, τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ και οι αμβλώσεις αναδείχθηκαν σε κομβικά σημεία αντιπαράθεσης. Σε χώρες όπως η Γαλλία, η Αυστρία και οι ΗΠΑ, τα δεξιά κόμματα έκαναν την «προστασία των παραδόσεων» σημαία των προγραμμάτων τους, ενώ τα αριστερά – δημοκρατικά κόμματα συχνά πίεζαν για πιο προοδευτικές αλλαγές.
Πολιτικές επιπτώσεις των διεθνών συγκρούσεων
Οι παγκόσμιες συγκρούσεις, ιδίως ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή διαμόρφωσαν την εσωτερική πολιτική σε αρκετές χώρες. Δεξιά λαϊκιστικά κόμματα εξέφρασαν συχνά σκεπτικισμό για την υποστήριξη στην Ουκρανία. Αντίστοιχα ο πόλεμος του Ισραήλ στην Παλαιστίνη προκάλεσε κάθετους διχασμούς εντός των κόλπων των κομμάτων των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ και των Εργατικών στη Βρετανία.
Η έκθεση του Pew καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι τάσεις αυτές αντανακλούν την αυξανόμενη δυσαρέσκεια με τις πολιτικές ελίτ και το status quo, υποδεικνύοντας την πιθανότητα συνεχών πολιτικών αναταραχών στις μελλοντικές εκλογές του 2025.
πηγή: in.gr
