Επιστολή προς τον πρόεδρο της Βουλής, Κώστα Τασούλα και όλες τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες απέστειλε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων σχετικά με όσα ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, για τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης, στη ΛΖ Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής στις 20 Νοεμβρίου 2020.
Για πλάνη της Διοίκησης και για παντελώς αβάσιμα και αναπόδεικτα επιχειρήματα της Αττικό Μετρό προκειμένου «…να παρουσιάσει ως “μη εφικτή” την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου με τις αρχαιότητες κατά χώραν…», κάνει λόγο ο ΣΕΑ. Σημειώνει ωστόσο ότι αυτά αποδέχτηκε η γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (18.12.19) και η Υπουργική Απόφαση που ακολούθησε. Στην επιστολή του ο ΣΕΑ σχολιάζει συγκεκριμένα αποσπάσματα της ομιλίας της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη τα οποία τεκμηριώνει με στοιχεία -διοικητικά έγγραφα, μελέτες, υπομνήματα κ.ο.κ.- τα οποία αποστέλλει στον κ. Τασούλα και στις Κοινοβουλευτικές Ομάδες.
Ολόκληρη η επιστολή του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων
ΘΕΜΑ: Σχετικά με τα αναφερθέντα από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού στην ΛΖ Συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής (20/11/2020) σχετικά με τις αρχαιότητες του Σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης
Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, στο πλαίσιο των καταστατικών του σκοπών, έχει αναλάβει έναν μεγάλο αγώνα για τη διάσωση και διατήρηση κατά χώραν του ιδιαίτερα σημαντικού αρχαιολογικού χώρου στο Σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης, από το 2012 οπότε και ήρθε στο φως. Πρόκειται για έναν πολύ σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, το κεντρικό σταυροδρόμι της βυζαντινής Θεσσαλονίκης του 4ου-9ου αιώνα, με τα εξέχοντα κτίρια που το πλαισιώνουν. Η ιδιαίτερη σημασία του έγκειται στη μοναδικότητά του, την άριστη κατάσταση διατήρησής του, την αυθεντικότητα και την ακεραιότητά του. Η ιστορική του σημασία επιβάλλει, ηθικά, επιστημονικά και εθνικά, τη διατήρησή του κατά χώραν, καθώς αποτελεί το άμεσο περιβάλλον των βυζαντινών μνημείων UNESCO της Θεσσαλονίκης, για τα οποία λειτουργεί ως συνεκτικό στοιχείο ιστορικής και λειτουργικής ενότητας.
Ο Σύλλογός μας είναι ένας από τους 7 φορείς που έχουν αιτηθεί, στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), την ακύρωση της Υπουργικής Απόφασης με την οποία εγκρίθηκε η απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων στο Σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης. Στην αίτηση ακύρωσής μας έχουμε τεκμηριώσει το γεγονός ότι η επαχθής για τις αρχαιότητες λύση βασίστηκε σε πλάνη της Διοίκησης σε σχέση με τα πραγματικά περιστατικά, καθώς η Αττικό Μετρό, στην προσπάθειά της να παρουσιάσει ως “μη εφικτή” την κατασκευή του Σταθμού Βενιζέλου με τις αρχαιότητες κατά χώραν, έχει προβάλει σειρά παντελώς αβάσιμων και αναπόδεικτων επιχειρημάτων, τα οποία δυστυχώς αποδέχτηκε η γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (18.12.2019) και η Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟΑ/ΓΔΑΠΚ/ΔΙΠΚΑ/ΤΣΠΑΕΕ/113578/77401/2386/139 από 4.3.2020 με θέμα: «Έγκριση του αιτήματος της “Αττικό Μετρό Α.Ε.” σχετικά με την έγκριση μελέτης κατασκευής του Σταθμού “Βενιζέλου”, με προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο κατασκευής του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης».
Την Παρασκευή 20/11/2020, στη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Βουλής, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λ. Μενδώνη, αναπαρήγαγε κάποιους από αυτούς τους ισχυρισμούς, εδραιώνοντας την πεποίθησή μας ότι η Διοίκηση έχει εκδώσει την σχετική Απόφαση με αναφορά σε λανθασμένα δεδομένα. Καθώς τα πραγματικά δεδομένα είναι κατατεθειμένα ήδη στο φάκελο της υπόθεσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας, είναι καθήκον μας να ενημερώσουμε και την Ολομέλεια της Βουλής για τα πραγματικά περιστατικά.
Ακολουθούν τα αποσπάσματα της ομιλίας της Υπουργού κ. Λ. Μενδώνη από τα Πρακτικά της Ολομέλειας και η τεκμηρίωση των πραγματικών περιστατικών.
1. Σχετικά με την αδράνεια και ανυπαρξία προόδου έργων κατά το διάστημα 2017-2019
Η Υπουργός ανέφερε: «Στο διάστημα 2017-2019 υπήρξε απόλυτη αδράνεια και ανυπαρξία οποιασδήποτε προόδου του έργου ως προς την προώθηση των μελετών ή την κατασκευή του σταθμού, καθώς η κατασκευή των τσιμεντοπασσάλων αντιστήριξης και της πλάκας οροφής θα γινόταν είτε οι αρχαιότητες παρέμεναν στη θέση τους είτε μεταφέρονταν προσωρινά».
Στο συνημμένο 1 σας παραθέτουμε κατάλογο με τα διοικητικά έγγραφα του ΥΠ.ΠΟ.Α., της Αττικό Μετρό και του Αναδόχου του έργου που αποδεικνύουν την πρόοδο των μελετών και των εργασιών στο Σταθμό, για την κατασκευή του Σταθμού με την κατά χώραν διατήρηση των αρχαιοτήτων, από το 2017 ως το 2019, καθώς και τις κατασκευαστικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία της Αττικό Μετρό, της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και του αναδόχου του έργου σε εφαρμογή αποκλειστικά της αναθεωρημένης μελέτης. Όλα τα αναφερόμενα έγγραφα βρίσκονται στον φάκελο της υπόθεσης στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
2. Σχετικά με το ποσοστό απόσπασης και επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων
Η Υπουργός ανέφερε: «Σύμφωνα με την απόφαση του 2020, οι αρχαιότητες που αποσπώνται, επανατοποθετούνται σε ποσοστό 92%».
Στο συνημμένο 2 σας παραθέτουμε Μελέτη Ογκομέτρησης που δείχνει ότι η διατήρηση των αρχαιοτήτων με τη λύση της απόσπασης-επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων είναι κατ’ όγκο μόλις 39,66%, ενώ με τη λύση της κατά χώραν διατήρησης το ποσοστό διατήρησης κατ’ όγκο είναι 98,55%.
3. Σχετικά με την καταστροφή των στρωμάτων που υπόκεινται των βυζαντινών.
Η Υπουργός ανέφερε: «Αν δεν αποσπαστούν οι αρχαιότητες, αλλά προχωρήσουν υποκείμενες εκσκαφές, τα υποκείμενα αρχαία θα καταστραφούν».
Στο συνημμένο 3 σας παραθέτουμε το Παράρτημα του Υπομνήματος του Συλλόγου μας προς το ΚΑΣ, όπου εξηγείται πώς ο παραπάνω ισχυρισμός, που διατυπώθηκε από την Αττικό Μετρό, είναι ψευδής και δεν βασίζεται στα ανασκαφικά δεδομένα και την επιστημονική τεκμηρίωση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης.
4. Σχετικά με τα κριτήρια της UNESCO
Η Υπουργός ανέφερε: «Μας λέτε ότι θα στερηθεί ο σταθμός Βενιζέλου, δηλαδή τα αρχαία του Βενιζέλου, τη δυνατότητα κάποτε, εάν προκύψει, εάν δικαιολογείται από τα κριτήρια, να ενταχθεί στην UNESCO, διότι θα έχουν μετακινηθεί, θα έχουν αποσπαστεί και θα έχουν επανατοποθετηθεί. Είναι ψέματα, διότι το Αμπού Σιμπέλ, το οποίο ήταν χαρακτηρισμένο από την UNESCO, μετακινήθηκε κατά διακόσια ογδόντα μέτρα και η UNESCO ουδόλως αντέδρασε, για να μην πάω στη γέφυρα της Πράγας, να μην πάω σε πολλά άλλα παραδείγματα.»
Στο συνημμένο 4 σας παραθέτουμε την «Τεχνική Έκθεση για τη Διακινδύνευση της αυθεντικότητας και της ακεραιότητας σημαντικών αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στον Σταθμό Βενιζέλου Μητροπολιτικού Θεσσαλονίκης», του Δρ Αλκιβιάδη Πρέπη, τ. Καθηγητή Ιστορίας Αρχιτεκτονικής και Αποκατάστασης – Επανάχρησης Μνημείων και Ιστορικών Συνόλων στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Εμπειρογνώμονα του Συμβουλίου της Ευρώπης σε μελέτες τεκμηρίωσης, προστασίας, ανάδειξης και διαχείρισης μνημείων της βαλκανικής πολιτιστικής κληρονομιάς, Μέλος του Διεθνούς Σώματος Εμπειρογνωμόνων για τα Μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Η Τεχνική Έκθεση τεκμηριώνει τη βλάβη στην αυθεντικότητα και την ακεραιότητα του αρχαιολογικού χώρου, σύμφωνα με τα κριτήρια της UNESCO και έχει κατατεθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Τα συνημμένα παρατίθενται για την ενημέρωση της Ολομέλειας της Βουλής για τα πραγματικά περιστατικά, όπως προκύπτουν από δημόσια έγγραφα και μελέτες, και δεν χωρούν άλλης ερμηνείας.
Έστω και την ύστατη στιγμή καλούμε την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού να αποσύρει την Υπουργική Απόφαση για τον τεμαχισμό και την απόσπαση των αρχαιοτήτων, καθώς -όπως αποδεικνύουν τα ίδια τα λεγόμενα της Υπουργού- αυτή βασίστηκε σε πλάνη περί τα πράγματα, και να ζητήσει επανεξέταση του θέματος της κατασκευής του Σταθμού Βενιζέλου με τις αρχαιότητες κατά χώραν, όπως ζητούν η διεθνής επιστημονική κοινότητα και διεθνείς φορείς προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και όπως απαιτεί ο Αρχαιολογικός Νόμος.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ,
Η Πρόεδρος Δέσποινα Κουτσούμπα
Η Γενική Γραμματέας Εύα Γιατρουδάκη
