Aφιέρωμα στο κίνημα του νεοϊμπρεσιονισμού στο Μουσείο Γουλανδρή

Στο Μουσείο Βασίλη & Ελίζας Γουλανδρή φιλοξενείται η έκθεση «Ο νεοϊμπρεσιονισμός στα χρώματα της Μεσογείου», ένα αφιέρωμα στο ομώνυμο καλλιτεχνικό ρεύμα που γνωρίζουμε κυρίως με τον όρο Πουαντιγισμός (Pointillisme), το οποίο παρεμβλήθηκε μεταξύ Ιμπρεσιονισμού και Φοβισμού επιταχύνοντας την εξέλιξη της υποκειμενικής ζωγραφικής. «Πατρίδα» του η Γαλλία και πηγή έμπνευσης οι μεσογειακές ακτές της, το παρθένο τοπίο των οποίων σημαντικοί καλλιτέχνες απέδωσαν με πρωτογενή τρόπο, δημιουργώντας πίνακες και ακουαρέλες με «εργαλείο» τις καθαρές χρωματικά φωτεινές κουκίδες.

Πρόκειται για την πρώτη έκθεση στην Ελλάδα του καλλιτεχνικού ρεύματος που εμφανίστηκε τέλος 19ου αρχές 20ου αιώνα, σαν μια συνέχεια του ιμπρεσιονισμού. Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα των Γάλλων ζωγράφων Paul Signac, Henri-Edmond Cross, Maximilien Luce, Théo van Rysselberghe, Henri Matisse, Henri Manguin και Louis Valtat, που έζησαν και δημιούργησαν με φόντο το παρθένο τοπίο και τους ανθρώπους της νότιας Γαλλίας, οι οποίοι υιοθέτησαν την τεχνική του «πουαντιγισμού» ή αλλιώς της διαίρεσης («ντιβιζιονισμός»), δηλαδή της χρήσης κουκίδων χρώματος.

Το ρεύμα του «νεοϊμπρεσιονισμού» αν και επηρέασε την εξέλιξη της Τέχνης απελευθερώνοντάς την περαιτέρω από κανόνες και αισθητικούς περιορισμούς έχασε σχετικά νωρίς την εύνοια των φιλότεχνων και κριτικών τέχνης. Ωστόσο, μοιάζει εδώ και κάποιες δεκαετίες να ξανακερδίζει το χαμένο έδαφος, με τις διεθνείς εκθέσεις να ξαναφέρνουν στο προσκήνιο τα όμορφα και –πλημμυρισμένα αισιοδοξία και χαρά για την ζωή– έργα του «πουαντιγισμού». Όρος που περιγράφει επακριβώς τη ζωγραφική διαδικασία. Ακριβώς γι’ αυτό στην εποχή τους οι καλλιτέχνες τον είχαν απορρίψει σαν «ακατάλληλο», γιατί δεν διέθετε το ανάλογο εκφραστικό εύρος. Όμως η ιστορία της Τέχνης αποφάσισε αντ’ αυτών, διαφορετικά.

Αναγέννηση στις ακτές της Μεσογείου

Θεμελιωτής του κινήματος θεωρείται ο μεγάλος ζωγράφος Georges Seurat ο οποίος όμως πέθανε αιφνίδια (1891), σε ηλικία μόλις 31 ετών. Μετά την απώλεια του θεμελιωτή του νεοϊμπρεσιονισμού, τα άλλη μέλη της ομάδας, συγκεκριμένα οι Paul Signac, Henri-Edmond Cross, Maximilien Luce και Théo Van Rysselberghe, αισθάνθηκαν ορφανοί. Ιδιαίτερα μάλιστα σε ένα Παρίσι που έμοιαζε να είχε «αποφανθεί» ότι η ζωγραφική τους δεν αφορούσε παρά ένα ρεύμα «εφήμερο και ατίθασο παρακλάδι του ιμπρεσιονισμού» το οποίο με τη σειρά του φαινόταν να πλέει τα λοίσθια. Η πορεία της δουλειάς τους θα διαψεύσει τους επικριτές αφού οι ζωγράφοι θα ανοίξουν σύντομα ένα δεύτερο εξαιρετικού ενδιαφέροντος κεφάλαιο στην ιστορία της Τέχνης τους, μακριά από το βιομηχανοποιημένο και αστικοποιημένο Παρίσι.

Η έκθεση είναι αφιερωμένη σε αυτή την αναγεννητική φάση του νεοϊμπρεσιονισμού όπως άνθισε στα παράλια της Μεσογείου. Παρουσιάζονται κυρίως μικρών διαστάσεων πίνακες και ακουαρέλες των ζωγράφων Signac, Cross, Luce και Van Rysselberghe, έργα αποκαλυπτικά μιας ζωγραφικής πιο ελεύθερης και πιο τολμηρής που εμπνέεται από την πραγματικότητα την οποία όμως αποδίδει με τρόπο υποκειμενικό. Πηγή έμπνευσης αποτελούν το παρθένο τοπίο, οι μικροί οικισμοί, τα μικρά λιμανάκια γεμάτα ψαροκάϊκα, η καθημερινή απλή ζωή, οι μορφές ων ψαράδων κ.ά. Είναι η εποχή που το μεσογειακό κλίμα, που αρχικά το προτιμούσαν άνθρωποι με προβλήματα υγείας, προσελκύει όλο και περισσότερους φίλους και δημιουργούς της τέχνης.

Ο πρώτος που ανακαλύπτει τις μεσογειακές ακτές είναι ο Cross, το 1883. Το 1892 τον ακολουθεί ο Signac, επικεφαλής πλέον του κινήματος ο οποίος ονειρεύεται να ζει μακριά από το Παρίσι για μέρος του χρόνου και διαλέγει το Σαιν-Τροπέ, ένα μικρό λιμάνι ψαράδων. Τόση είναι η μαγεία που ασκεί στους δύο ζωγράφους εκείνη η προφυλαγμένη ακόμη φύση, ώστε δεν αργούν να τους ακολουθήσουν οι φίλοι στις θερινές διαμονές τους.

Η γοητεία που τους ασκεί το τοπίο και οι άνθρωποί τους οδηγούν σε μια όλο και πιο προσωπικής έμπνευσης ζωγραφική, απόλυτα υποκειμενική, σε έργα γεμάτα χρώμα καθαρό και φωτεινό όπως είναι και το φως του ήλιου που λούζει τη Μεσόγειο.

Διατρέχοντας την καλοστημένη έκθεση ο επισκέπτης βιώνει αισθήματα ηρεμίας, γαλήνης και χρωματικής απόλαυσης, απολαμβάνει έργα όμορφα, φωτεινά, αισθάνεται τον ήλιο να ζεσταίνει τη θάλασσα, να κρύβεται πίσω από τις σκιές της φύσης από τα πανιά των ψαράδικων. Στο σύνολό τους οι πίνακες προέρχονται από σημαντικά μουσεία και φορείς της Ευρώπης όπως, μεταξύ άλλων, Musée d’Orsay, National Gallery του Λονδίνου, Centre Pompidou, Musée des Beaux-Arts de Besançon, Musée de l’Annonciade, Musée de Grenoble, Musée national d’archéologie, d’histoire et d’art – Luxembourg και Musée des Arts Décoratifs καθώς και ιδιώτες συλλέκτες.

Περιοχές που έχουν αποτυπώσει στην χαρούμενη, σε ατμόσφαιρα, Τέχνη τους οι ζωγράφοι είναι σήμερα διάσημα θέρετρα της νότιας Γαλλίας μεταξύ των οποίων το Σαιντ Τροπέ καθώς και πόλεις όπως η Μασσαλία, ενώ υπάρχουν έργα με πηγή έμπνευσης τη Βενετία και την Κωνσταντινούπολη. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται πίνακες του Henri Matisse ο οποίος πειραματίστηκε επάνω σε αυτή την τεχνική διατηρώντας ωστόσο μεγάλη ανεξαρτησία πνεύματος που προανήγγειλε «επερχόμενες επαναστάσεις».

Επιμελήτριες της έκθεσης είναι η Marina Ferretti Bocquillon, Επίτιμη Επιστημονική Διευθύντρια του Μουσείου Ιμπρεσιονισμού του Ζιβερνύ (Musée des impressionnismes Giverny) και η Μαρία Κουτσομάλλη-Moreau, Υπεύθυνη Συλλογής του Ιδρύματος Β&Ε Γουλανδρή.

Η έκθεση συνοδεύεται από αναλυτικό κατάλογο σε ελληνικά και αγγλικά, με κείμενα από τις δύο επιμελήτριες καθώς και από τη Διευθύντρια του Αρχείου Signac, Charlotte Hellman Cachin, δισέγγονη του ομώνυμου πολύ σημαντικού ζωγράφου, έργα του οποίου δεσπόζουν στην έκθεση.

Πηγή bookpress.gr