Πόσες και πόσες… εικόνες δεν φέρνει στο μυαλό το ραδιόφωνο. Ακούγεται παράδοξο – εικόνες και ραδιόφωνο – ωστόσο όλοι μας έχουμε αναμνήσεις από τις εικόνες που σχηματίζουμε στο μυαλό μας, ακούγοντας ατέλειωτες ώρες το πλέον αγαπημένο μας, ζεστό και φιλικό μέσο, το ραδιόφωνο.
Και σήμερα είναι μία ιδιαίτερη μέρα. Είναι η 13η Φεβρουαρίου, η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου, όπως καθιερώθηκε από την UNESCO, έπειτα από σχετική πρόταση της Ισπανικής Ακαδημίας Ραδιοφώνου το 2011.
Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Ραδιοφώνου είναι ο εορτασμός του ραδιοφώνου ως Μέσου Μαζικής Επικοινωνίας, η βελτίωση της διεθνούς συνεργασίας μεταξύ των ραδιοφωνικών οργανισμών και η ενθάρρυνση των μεγάλων διεθνών δικτύων, όσο και των τοπικών ραδιοφώνων, να προωθήσουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση και την ελευθερία της έκφρασης στα ερτζιανά.
Το 1895, ο πατέρας του ραδιοφώνου Γουλιέλμος Μαρκόνι κατόρθωσε να μεταδώσει ηχητικά σήματα Μορς διαμέσου ερτζιανών κυμάτων. Ήταν παραμονές των Χριστουγέννων του 1906 στην Νέα Υόρκη όταν ο Φέσεντεν μετέδωσε για πρώτη φορά φωνή και μουσική μέσω ραδιοκυμάτων.
Αργότερα ήρθε ο ντε Φορέ για να εφεύρει την ηλεκτρονική λυχνία, η οποία ήταν η μόνη “μορφή” ραδιοφώνου για τα επόμενα 50-60 χρόνια. Μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το ραδιόφωνο είναι ένα μέσο χρησιμοποιούμενο σε ερασιτεχνική βάση και δεν είναι καθόλου ανεπτυγμένο ούτε διαδεδομένο.
Σταθμός στην ιστορία του ραδιοφώνου αποτελεί η έμπνευση ενός Αμερικανού, του Φρανκ Κόνραντ, ο οποίος εργαζόταν ως μηχανικός και ερασιτεχνικά ασχολείτο με το ραδιόφωνο και τον αθλητισμό. Ο Κόνραντ τυχαία “βγήκε στον αέρα” με το ραδιόφωνο για να μεταδώσει τα αποτελέσματα των αγώνων. Απέκτησε φανατικό κοινό.
Ήταν τότε που μεταδόθηκε και η πρώτη ραδιοφωνική διαφήμιση, ενός καταστήματος στη γειτονιά του Κόνραντ. Την εκπομπή του Κόνραντ, που ουσιαστικά θεωρείται ο πατέρας του ραδιοφώνου, πήρε η εταιρεία Westinghouse, την υποστήριξε τεχνικά και την επαύξησε.
Στις 20 Νοεμβρίου 1920 λειτούργησε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός, ο K.D.K.A., που λειτουργεί ακόμη και σήμερα. Το 1926 εμφανίζεται στην αγορά ραδιοφωνικός δέκτης αρκετά εύχρηστος, ποιοτικός και φθηνός. Από τότε το ραδιόφωνο κατακτά πολύ ευρύ κοινό. Στην πορεία εμφανίζεται και η σύσταση σχετικής νομοθεσίας για την οργάνωση τόσο των σταθμών όσο και των συχνοτήτων εκπομπής. Η εδραίωση, όμως, του ραδιοφώνου έρχεται μετά το 1930. Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη.
Στην Ελλάδα, ορόσημο ήταν το 1923, όταν και άρχισε μια προσπάθεια εγκατάστασης ραδιοφωνικού πομπού. Ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός εξέπεμψε στη Θεσσαλονίκη με ιδιωτική πρωτοβουλία από το ραδιοηλεκτρολόγο Χρήστο Τσιγγιρίδη την 25 Μαρτίου του 1928 και 20 ολόκληρα χρόνια λειτούργησε στην πόλη, μεταδίδοντας τακτικά εκπομπή-εκπομπές.
Ο πρώτος εθνικός ραδιοφωνικός σταθμός ιδρύθηκε και λειτούργησε στην Αθήνα, αφού στις 25 Μαρτίου του 1938 εγκαινιάστηκε από τον τότε βασιλιά Γεώργιο Β΄.
Λίγες μέρες νωρίτερα, το Σάββατο 21 Μαΐου 1938 οι Έλληνες ακροατές είχαν ακούσει για πρώτη φορά το ιστορικό πλέον σήμα με «τα κουδούνια και τη φλογέρα» (τον τσοπανάκο) και ακολούθησε το πολυπόθητο «Εδώ Αθήναι».
Το 1945 ιδρύθηκε το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ.) που ανέλαβε την ευθύνη λειτουργίας του σταθμού, ενώ αμέσως μετά την απελευθέρωση άρχισαν να ιδρύονται κι άλλοι σταθμοί σε διάφορες πόλεις της χώρας που υπάγονταν στη δικαιοδοσία του Ε.Ι.Ρ., καθώς και πολλοί στρατιωτικοί σταθμοί, υπό τη δικαιοδοσία των ενόπλων δυνάμεων (ΥΕΝΕΔ).
Όλος ο κόσμος ακούει ραδιόφωνο
Παγκοσμίως η εδραίωση του ραδιοφώνου έρχεται μετά το 1930. Σε αυτή την περίοδο δημιουργείται το καλά οργανωμένο δίκτυο σταθμών (κρατικών και ιδιωτικών) τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, το ραδιόφωνο και ο Τύπος γίνονται δύο μέσα ανταγωνιστικά μεταξύ τους, γιατί το ραδιόφωνο αποκτά μεγάλο ειδησεογραφικό περιεχόμενο.
Η λήξη του Μεγάλου Πολέμου φέρνει το ραδιόφωνο στην αρχική του ιδιότητα και γίνεται ξανά ένα μέσο κυρίως ψυχαγωγικό. Στα τέλη της δεκαετίας του ’40 με αρχές της δεκαετίας του ’50 το ραδιόφωνο αποκτά ένα νέο ανταγωνιστή, την τηλεόραση η οποία έχει στα χέρια της ένα πολύ δυνατό όπλο έναντι του ραδιοφώνου, την εικόνα. Η ακροαματικότητα του ραδιοφώνου πέφτει κατακόρυφα και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ψάχνουν λύσεις.
Η λύση έρχεται το ’50-’60 και την εμφάνιση της δημοφιλέστατης μουσικής Rock ‘n Roll. Η κρίση ξεπερνιέται και το ραδιόφωνο καθιερώνεται ως αποκλειστικά ψυχαγωγικό-μουσικό μέσο.
Τη δεκαετία του ’60 αμφισβητείται στην Ευρώπη το κρατικό ραδιόφωνο, γιατί δεν μετέδιδε Ροκ μουσική και απορρίπτεται από τη νεολαία της εποχής. Εμφανίζεται η Πειρατική Ραδιοφωνία με πρωτοπόρο το Radio Caroline στην Αγγλία, το οποίο εκπέμπει από ένα μικρό πλοίο έξω από τα χωρικά ύδατα της Αγγλίας και μεταδίδει μόνο Rock. Η ακροαματικότητά του είναι τόσο υψηλή, που απειλεί το BBC. Ακολουθεί ευρεία διάδοση αυτού του τύπου ραδιοφωνίας σε όλη την Ευρώπη.
Μετά από αυτό ακολουθεί η απορρύθμιση (Deregulation) της δεκαετίας του ’70 και ουσιαστικά το ραδιόφωνο εισέρχεται στην τελευταία φάση της ωριμότητάς του. Τις λυχνίες αντικαθιστούν τα μικρά τρανζίστορ. Το ραδιόφωνο και το κασετόφωνο συνδυάζονται σε μια συσκευή.
Στην Ελλάδα αρχικά οι ραδιοπειρατές εξέπεμπαν στα μεσαία κύματα, σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Η πρόσβαση σε υλικά αλλά και σε πληροφορία ήταν σχετικά περιορισμένη, οπότε οι περισσότεροι από αυτούς τους ραδιοφωνικούς σταθμούς κατασκευάζονταν από απόφοιτους των ραδιοτεχνικών/ραδιοηλεκτρολογικών σχολών, οι οποίοι πειραματίζονταν με αυτοσχέδιες κατασκευές και ιδιοκατασκευασμένους ραδιοφωνικούς πομπούς.
Ένας από τους ιστορικούς ραδιοπειρατές είναι και ο Γιώργος Κυρλάκης, που λειτουργούσε με το ψευδώνυμο Easy Rider, δημιουργός του «Εδώ Πολυτεχνείο» με έναν πρόχειρο ραδιοπομπό μεσαίων κυμάτων στους 963 χιλιόκυκλους και φωνή της ηρωικής εξέγερσης του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973 στην Αθήνα.
Μετά τη δικτατορία, που επίσης χρησιμοποίησε τα ερτζιανά για λόγους προπαγάνδας, ακολούθησαν πειρατικοί και παράνομοι ιδιωτικοί σταθμοί κυρίως τη δεκαετία του ’80.
Και έρχεται το 1989 όπου τα δημοτικά ραδιόφωνα κάνουν… εκρηκτική είσοδο στα ερτζιανά σπάζοντας το κρατικό μέχρι τότε μονοπώλιο. Στην Αθήνα, ο «Αθήνα 9.84», στο Ηράκλειο Αττικής ιδρύεται ο «Επικοινωνία», στον Πειραιά το «Κανάλι 1», καθώς επίσης και στα δυτικά ο Ξένιος, ο Δίαυλος, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν τα ιδιωτικά ραδιόφωνα.
Από τότε και μέχρι σήμερα, πάντα ραδιόφωνο!
Πηγές: www.infowoman.gr, ertnews.gr
