Η χώρα που προκαλούσε παραδοσιακά τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο στο ΝΑΤΟ για τη χρόνια υποχρηματοδότηση της άμυνας της ήταν ο Καναδάς. Τώρα, στη φετινή Σύνοδο, υπάρχει καθολική ομοφωνία: το πρόβλημα λέγεται Ισπανία — με τη Σλοβακία να ακολουθεί από κοντά, τονίζει σε άρθρο του το Politico.
Η επιμονή του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ, κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, ότι η χώρα του δεν χρειάζεται να φτάσει στον νέο στόχο των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ στο 5% του ΑΕΠ —και η επιτυχία του να εξασφαλίσει εξαίρεση στη σχετική συμφωνία— μετέτρεψαν τη Μαδρίτη στον νέο παρία της Συμμαχίας.
«Δεν έχω λόγια να εκφράσω την αηδία μου», δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος άμυνας στο περιθώριο της Συνόδου, υπό καθεστώς ανωνυμίας.
Τον Σάντσεθ ακολούθησε τη Δευτέρα ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο, ο οποίος ανάρτησε στο X ότι η χώρα του «έχει άλλες προτεραιότητες τα επόμενα χρόνια από τους εξοπλισμούς» και δεν σκοπεύει να αυξήσει τις δαπάνες της.
Στην περσινή Σύνοδο της Ουάσιγκτον, η δυσαρέσκεια για τις χαμηλές δαπάνες του Καναδά ήταν έντονη, καθώς η Οτάβα αρνούνταν να αυξήσει τον προϋπολογισμό άμυνας κοντά στον στόχο του 2% του ΑΕΠ. Η νέα κυβέρνηση του Μαρκ Κάρνεϊ υποσχέθηκε πρόσθετες δαπάνες 9 δισ. δολαρίων, φέρνοντας τελικά τη χώρα εντός του 2% και εκτός «μαύρης λίστας».
Σύνοδος χωρίς εκπλήξεις – ή έτσι νόμιζαν
Οι αιφνίδιες αρνήσεις της Ισπανίας και της Σλοβακίας ήρθαν στην έναρξη μιας Συνόδου που η ηγεσία του ΝΑΤΟ ήθελε να παραμείνει «χαμηλών τόνων». Είναι μια υπενθύμιση ότι η λειτουργία μιας συμμαχίας 32 κρατών μπορεί να γίνει χαοτική, ειδικά όταν η ατζέντα συγκρούεται με εσωτερικές πολιτικές προτεραιότητες.
Οι εξελίξεις συνέπεσαν χρονικά με την άφιξη του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στη Χάγη, έτοιμου να «πανηγυρίσει» καθώς οι σύμμαχοι ευθυγραμμίζονται με τους στόχους που εκείνος καθόρισε.
Όμως, όσο κι αν οι Σάντσεθ και Φίτσο στοχεύουν σε εσωτερικά ακροατήρια, η κατανόηση μεταξύ των εταίρων του ΝΑΤΟ είναι ελάχιστη.
Οι αντιπρόσωποι που προετοιμάζονταν για μια σύντομη και συντονισμένη Σύνοδο δύο ημερών εξεπλάγησαν από το ενδεχόμενο να τιναχθεί στον αέρα το μήνυμα ενότητας λόγω της Ισπανίας, η οποία διαχρονικά έχει χαμηλές αμυντικές δαπάνες, και της Σλοβακίας, της οποίας ο ηγέτης αμφισβητεί τη στήριξη προς την Ουκρανία από το 2022.
Εκπρόσωπος της ισπανικής κυβέρνησης δήλωσε ότι η Μαδρίτη θα έπρεπε να αυξήσει φόρους και να περικόψει κοινωνικές δαπάνες για να χρηματοδοτήσει την άμυνα — και ότι παρ’ όλα αυτά σχεδιάζει να καλύψει τους νέους ποιοτικούς στόχους του ΝΑΤΟ.
Αν και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι αναγνώρισαν ότι ο Σάντσεθ έχει δύσκολη πολιτική θέση με την αδύναμη κυβέρνησή του, απέρριψαν την επιλογή του να αγνοήσει τη νέα συμφωνία του ΝΑΤΟ, η οποία δημοσιοποιείται επίσημα αύριο.
Δύο ηγέτες κρατών της ΕΕ επιβεβαίωσαν ότι όλα τα μέλη έχουν εγκρίνει τους νέους ποιοτικούς στόχους του ΝΑΤΟ, που απαιτούν από κάθε χώρα να διαθέτει συγκεκριμένο αριθμό στρατιωτών και οπλικών συστημάτων. Ο Σάντσεθ υποστήριξε ότι μπορεί να τους καλύψει με σχέδιο αύξησης των δαπανών στο 2,1% του ΑΕΠ — όμως οι σύμμαχοι διαφωνούν.
«Δεν βλέπω κάτι που να επιτρέπει εξαιρέσεις», δήλωσε την Τρίτη ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Ουλφ Κρίστερσον.
Η Δανή πρωθυπουργός Μέτε Φρεντέρικσεν τόνισε ότι «δεν είναι δίκαιο» να ζητούν εξαίρεση χώρες που βρίσκονται γεωγραφικά μακριά από τη Ρωσία:
«Το θέμα είναι να είμαστε ενωμένοι στην υπεράσπιση της Ευρώπης — όχι μόνο της Πολωνίας ή της Τσεχίας», είπε, χωρίς να κατονομάσει ευθέως την Ισπανία.
Η Πολωνία, που φέτος ξοδεύει το 4,7% του ΑΕΠ της για την άμυνα (το υψηλότερο στο ΝΑΤΟ), είναι επίσης δυσαρεστημένη με τη στάση της Ισπανίας.
«Πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε παρέκκλιση από την αρχή αυτή είναι κακό παράδειγμα», δήλωσε ο Πολωνός υπουργός Άμυνας Βουάντισλαβ Κοσινιάκ-Καμύς. «Η Πολωνία είναι πρότυπο μέλος της Συμμαχίας». Προειδοποίησε επίσης κατά της απόπειρας κάποιων χωρών —όπως η Ισπανία— να εντάξουν μη στρατιωτικές δαπάνες στον ορισμό των αμυντικών επενδύσεων.
Εσωτερικά προβλήματα στη Μαδρίτη
Η πολιτική πίεση στο εσωτερικό της Ισπανίας αυξάνεται. Ορισμένα κόμματα του αριστερού συνασπισμού του Σάντσεθ αντιτίθενται στη μεταφορά κονδυλίων από την κοινωνική πρόνοια στην άμυνα. Η θέση του πρωθυπουργού αποδυναμώθηκε περαιτέρω μετά από καταγγελίες ότι στελέχη του κόμματός του έλαβαν μίζες για δημόσια έργα.
«Είναι δύσκολο να κάνεις 32 κράτη να συμφωνήσουν, αλλά ο λόγος ύπαρξης της Συμμαχίας είναι να είσαι καλός σύμμαχος», δήλωσε διπλωμάτης του ΝΑΤΟ. «Η Ισπανία πάντα τιμούσε τις δεσμεύσεις της, αλλά δεν καταλαβαίνουμε γιατί δεν μπορεί να συμφωνήσει τώρα και να χτίσει ένα δεκαετές πλάνο».
Παλαιότερα στελέχη του ΝΑΤΟ δήλωσαν ότι η ισπανική στάση δεν αποτελεί έκπληξη.
«Κάθε χρόνο υπάρχει τουλάχιστον ένας που κάνει “χαλάστρα”», λέει ο Τζουζέπε Σπαταφόρα, πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ και νυν αναλυτής του Ινστιτούτου Ασφάλειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες. «Όλα τα κράτη δέχτηκαν αρχικά τον στόχο για να μην εξοργίσουν τον Τραμπ, αλλά αναπόφευκτα έρχονται αντιμέτωπα με την εσωτερική πραγματικότητα».
Η κίνηση της Ισπανίας ανοίγει την πόρτα ώστε και άλλες χώρες να ζητήσουν εξαιρέσεις ή τουλάχιστον ευελιξία.
«Αν μια χώρα πάρει εξαίρεση, αυτό μπορεί να γίνει μεταδοτικό», είπε ο Γκεντρίμας Γιεγκλίνσκας, επικεφαλής της Επιτροπής Άμυνας και Ασφάλειας της Λιθουανικής Βουλής και πρώην αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Πώς θα υπερασπιστούν οι ηγέτες το 5% όταν επιστρέψουν στις χώρες τους, αν κάποιοι πήραν εξαίρεση;»
Ήδη κάποιες χώρες που έχουν μείνει πίσω στις αμυντικές δαπάνες χρησιμοποιούν την Ισπανία ως πολιτική «ασπίδα».
Τη Δευτέρα, το Βέλγιο ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει «τη μέγιστη δυνατή ευελιξία» από το ΝΑΤΟ.
«Μπορεί να μην το κάναμε τόσο ηχηρά όσο η Ισπανία, αλλά επί εβδομάδες οι διπλωμάτες μας εργάζονται σκληρά για να εξασφαλίσουν ευελιξία», είπε ο υπουργός Εξωτερικών Μαξίμ Πρεβό στα τοπικά ΜΜΕ.
Ο Καναδάς, επίσης, έχει απορίες. Η Υπουργός Εξωτερικών Ανίτα Ανάντ δήλωσε στο POLITICO ότι βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση για το πότε η χώρα πρέπει να φτάσει τον νέο στόχο του 5%.
«Θα υπάρξει ευελιξία γύρω από το 1,5%; Θα υπάρχουν υποχρεωτικές αυξήσεις ανά χρονικά ορόσημα; Θα γίνονται αυξήσεις σταδιακά, με επανεξέταση το 2029, για παράδειγμα;», αναρωτήθηκε.
Κι ενώ ορισμένοι εκφράζουν κατανόηση για τη θέση του Σάντσεθ, άλλοι προειδοποιούν πως όσοι υστερούν πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους — ή να αντιμετωπίσουν την οργή του Τραμπ.
«Είναι εξαιρετικά άδικο για τη Συμμαχία», δήλωσε ακόμη ένας αξιωματούχος του ΝΑΤΟ. «Θα ήθελα να δω τον Φίτσο να τα λέει αυτά στον Τραμπ κατά πρόσωπο στο δείπνο της Τρίτης».
Τελικά, κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ρίχνουν την ευθύνη στο ίδιο τον Τραμπ, ο οποίος έχει δηλώσει δημόσια ότι οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να φτάσουν στον στόχο 5% που ο ίδιος απαίτησε από τους συμμάχους.
«Βρίσκεται σε καλή παρέα με τις ΗΠΑ που επίσης δεν αποδέχονται το 5%», σχολίασε Ευρωπαίος αξιωματούχος άμυνας.
πηγή: athina984.gr
