Ο Ντόναλντ Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία απέτυχε να βρει μια ρωγμή στην πανοπλία που θωρακίζει την ΕΕ . Αυτή τη φορά όμως βρήκε το πιο ευάλωτο σημείο της Ευρώπης. Η τεράστια κρίση ασφαλείας που προκάλεσε αποσύροντας την αμερικανική υποστήριξη προς την Ουκρανία δημιουργεί θανατηφόρες ρωγμές στην ‘Ενωση των 27 χωρών.
Λίγα πράγματα θα μπορούσαν να τον ικανοποιήσουν περισσότερο σημειώνει το Politico μεταφέροντας τα όσα πρωτοφανή συμβαίνουν στις σχέσεις μεταξύ των δυο ακτών του Ατλαντικού.
Ο Αμερικανός πρόεδρος έχει εδώ και καιρό ξεχειλίζει από απροκάλυπτη περιφρόνηση για την ΕΕ, την οποία έχει περιγράψει -ανακριβώς- ότι δημιουργήθηκε «για να πηδήξει τις Ηνωμένες Πολιτείες». Για τον Τραμπ, η ΕΕ συγκαταλέγεται στην ίδια ομάδα με άλλα υπερεθνικά “μαύρα πρόβατα” όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, τα οποία πρέπει να πληγούν επειδή ξεζουμίζουν την Αμερική.
Μόλις στις πρώτες φρενήρεις εβδομάδες της δεύτερης θητείας του, η κυβέρνησή του έχει δείξει ότι θα αγνοήσει τις Βρυξέλλες. Ο εμπορικός εκπρόσωπος της ΕΕ επισκέφθηκε την Ουάσινγκτον, μόνο για να δει τον Τραμπ να αυξάνει τα σχέδιά του για δασμούς· ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ υπέστη βάναυση περιφρόνηση από τον Υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και οι ευρωβουλευτές επέστρεψαν στην Ευρώπη με το απογοητευτικό μήνυμα ότι η Αμερική θα αγνοήσει τους τεχνολογικούς τους κανονισμούς ως ευρωπαϊκή «λογοκρισία».
Το μήνυμα είναι σαφές: Ο Τραμπ θα περιθωριοποιήσει την ΕΕ και θα παίξει το παιχνίδι του «διαίρει και βασίλευε» με τους εθνικούς ηγέτες. Αυτό δεν ήταν δυνατό στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης του θητείας, όταν η Ευρώπη ενώθηκε για να τον αντιμετωπίσει. Τώρα, όμως, οι διχόνοιες σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα για την ενότητα του μπλοκ.
Η αντιευρωπαϊκή ώθηση της κυβέρνησης Τραμπ πλέον ευθυγραμμίζεται με τη μακροχρόνια εχθρότητα του Κρεμλίνου προς το μπλοκ και πυροδοτεί μια κρίση στους θεσμούς των Βρυξελλών. Η ΕΕ ως σύνολο προσπαθεί να αποδείξει τη σημασία της, την ώρα που εθνικοί ηγέτες, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την αντίδραση της Ευρώπης στον Τραμπ.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι 27 εθνικοί ηγέτες υποτίθεται ότι λαμβάνουν μεγάλες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με συναίνεση, εκτίθεται οδυνηρά ως υπερβολικά διχασμένο και ανεπαρκώς ευέλικτο για να ανταποκριθεί στην καταιγίδα που προκαλεί ο Τραμπ σχετικά με την Ουκρανία.
Πράγματι, οι διπλωμάτες της ΕΕ ήδη υποβαθμίζουν τις προσδοκίες για σημαντικά αποτελέσματα στη σύνοδο κορυφής έκτακτης ανάγκης στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα λόγω της αντίθεσης της Ουγγαρίας σε περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία. Αντ’ αυτού, ο Στάρμερ και ο Μακρόν αναγκάζονται να κινηθούν έξω από την ΕΕ μέσω άτυπων διπλωματικών σχημάτων, προσκαλώντας χώρες όπως η Τουρκία και ο Καναδάς, αλλά παρακάμπτοντας ηγέτες της ΕΕ που έχουν φιλορωσικές θέσεις.
Η κρίση «μετακινεί το κέντρο βάρους της Ευρώπης πίσω στις εθνικές πρωτεύουσες», δήλωσε ο Μουτζτάμπα Ραχμάν, διευθυντής Ευρώπης στην ομάδα Eurasia. «Ο ρόλος των θεσμών σε αυτό το πλαίσιο είναι σημαντικός, αλλά όχι ζωτικής σημασίας».
«Αυτή είναι η νέα ισορροπία και η νέα πραγματικότητα» στην οποία οι κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο Αντόνιο Κόστα, «πρέπει να προσαρμοστούν», πρόσθεσε. Η φον ντερ Λάιεν ηγείται της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ ο Κόστα είναι πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος μίλησε ανώνυμα, εξέφρασε την πεποίθηση ότι το μπλοκ θα καταφέρει να αντέξει τον «τυφώνα Τραμπ», έστω και οριακά. «Η ΕΕ κρατιέται μετά βίας, αλλά κάθε φορά βγαίνει πιο δυνατή», είπε.
Ο Τραμπ κλονίζει την ΕΕ όχι μόνο προσεγγίζοντας το Κρεμλίνο και ανατρέποντας τη δυτική συμμαχία, αλλά και επεμβαίνοντας άμεσα στην εθνική πολιτική και υποστηρίζοντας την άνοδο ακροδεξιών κομμάτων.
Οι πιο απαισιόδοξοι παρατηρητές στην Ευρώπη θεωρούν ότι η κυβέρνηση Τραμπ είναι αποφασισμένη να προωθήσει εθνικιστικές λαϊκιστικές δυνάμεις στην Ευρώπη για να βοηθήσει στη διάλυση της ΕΕ και να την μετατρέψει σε μια πολύ πιο χαλαρή συνομοσπονδία χωρών, καθεμία από τις οποίες θα ήταν περισσότερο εξαρτημένη από τις Ηνωμένες Πολιτείες – ή ίσως από τη Ρωσία.
«Αυτό που έκανε ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς στο Μόναχο… δείχνει μια επιθυμία να καταστρέψει την προοδευτική Ευρωπαϊκή Ένωση και να δημιουργήσει μια νέα, που θα είναι σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και θα αποτελείται από έθνη με συντηρητική κλίση», δήλωσε ο Τανγκί Στρουγιέ ντε Σουιελάντ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο UCLouvain.
Ο Τραμπ μπορεί να μισεί την ΕΕ, αλλά η εμμονή του με αυτήν αποδεικνύει ότι την υπολογίζει. Αν τόσο ο Τραμπ όσο και ο Πούτιν τη θεωρούν αντίπαλο, τότε ίσως η ΕΕ έχει περισσότερη δύναμη από όση της αναγνωρίζουν οι επικριτές της.
Η χολή του Τραμπ για αυτό που αποκαλεί «πολύ άσχημη» ΕΕ δεν είναι κάτι καινούργιο. Εδώ και καιρό τον εξοργίζει διότι απολαμβάνει πακτωλό πλεονασμάτων σε αγαθά με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ βασίζεται στην Αμερική για στρατιωτική προστασία. Ως γνωστόν, έχει εκνευριστεί για τον αριθμό των πολυτελών γερμανικών αυτοκινήτων στην Πέμπτη Λεωφόρο της Νέας Υόρκης.
Το Βέλγιο, έδρα των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, είναι γιαυτόν μία από τις «σκατότρυπες» .
Στην πρώτη του θητεία όμως και κατά τη διάρκεια των διατλαντικών διαφωνιών, του άρεσαν μάλιστα κάποιοι από τους Ευρωπαίους . Ο Μαργαρίτης Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, θυμάται ότι οι διατλαντικές σχέσεις ήταν τεταμένες, αλλά λειτουργικές και ενίοτε διασκεδαστικές στον εμπορικό πόλεμο της πρώτης θητείας.
«Υπήρχε πάντα ένα μικρό σόου», δήλωσε ο Σχοινάς, ο οποίος ήταν επικεφαλής εκπρόσωπος υπό τον τότε πρόεδρο της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, προτού γίνει ο ίδιος επίτροπος υπό την φον ντερ Λάιεν. «Αλλά το γεγονός είναι ότι του άρεσε ο Γιούνκερ. Του άρεσε [ο τότε πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ] Τουσκ. Μύρισαν ο ένας τον άλλον και είδαν ότι ήταν εντάξει».
Όταν ο Γιούνκερ ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον τον Ιούλιο του 2018, στο αποκορύφωμα των εμπορικών εντάσεων ΕΕ-ΗΠΑ, οι συνομιλίες μεταξύ του Τραμπ και του πολύγλωσσου Λουξεμβούργιου προέδρου της ΕΕ ήταν με «πολλά αστεία, υπονοούμενα, μικροπρεπείς φράσεις … Ήταν αυτό το πολύ συναλλακτικό δούναι και λαβείν που λειτούργησε».
Αυτή τη φορά, ωστόσο, ο Τραμπ δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να συνομιλήσει με αξιωματούχους της ΕΕ. Από όλους τους ηγέτες της ΕΕ, μόνο ο εθνικιστής πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας εξασφάλισαν επίσημη πρόσκληση για την ορκωμοσία του προέδρου του, όπως και άλλοι ακροδεξιοί Ευρωπαίοι πολιτικοί που κατέκλυσαν το Καπιτώλιο για την εκδήλωση.
Ενώ η φον ντερ Λάιεν συναντήθηκε με τον Βανς – ο οποίος έχει επανειλημμένα προκαλέσει την ευρωπαϊκή οργή – στο Μόναχο, ούτε αυτή ούτε ο Κόστα έχουν πετύχει προσωπική συνάντηση με τον Τραμπ μετά την ορκωμοσία του.
Όσοι έχουν παραχωρήσει χρόνο με αξιωματούχους του Τραμπ δεν έχουν πολλά να επιδείξουν.
Όταν ο επικεφαλής του εμπορικού τμήματος της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς πήγε στην Ουάσιγκτον τον Ιανουάριο, όχι μόνο επέστρεψε με άδεια χέρια, αλλά έμαθε μια εβδομάδα μετά την επιστροφή του ότι τα πράγματα κινδύνευαν να γίνουν ακόμη χειρότερα από την αρχική απειλή αμοιβαίων δασμών. Ήταν σαφές ήδη ότι ο Τραμπ σκόπευε να επιβάλει δασμό 25 τοις εκατό σε όλες τις εισαγωγές από την ΕΕ, χωρίς να λάβει υπόψη του τις προσφορές που είχε ετοιμάσει ο Σέφκοβιτς για να αποφύγει έναν εμπορικό πόλεμο, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς περισσότερου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου και της μείωσης των δικών της δασμών στα αυτοκίνητα ώστε να αντιστοιχούν σε εκείνους των ΗΠΑ.
«Ο Σέφκοβιτς ήρθε πολύ προετοιμασμένος με πολύ σαφείς προτάσεις, ενώ οι ΗΠΑ έστεκαν στην επιφάνεια των πραγμάτων», δήλωσε ένας δεύτερος διπλωμάτης της ΕΕ που ενημερώθηκε για τις συνομιλίες στην Ουάσιγκτον. «Δεν νομίζω ότι ήταν σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτά που έβαλε στο τραπέζι».
Μια παρόμοια σκηνή διαδραματίστηκε όταν μια ομάδα μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με επικεφαλής τη Γερμανίδα Πράσινη Άννα Καβαζίνι, ταξίδεψε στην Ουάσινγκτον τον περασμένο μήνα σε μια προσπάθεια να προωθήσει τον διάλογο με τους Ρεπουμπλικάνους νομοθέτες σχετικά με τους νόμους της ΕΕ για την τεχνολογία, οι οποίοι έχουν δεχθεί δριμεία κριτική από τον Βανς.
Οι συναντήσεις ήταν εγκάρδιες, με τους Ευρωπαίους να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να εξηγήσουν τους νόμους και γιατί, σύμφωνα με τους ίδιους, είναι επωφελείς για τις αμερικανικές εταιρείες. Η ομάδα πέτυχε ακόμη και συνάντηση με τον Ρεπουμπλικανό βουλευτή Τζιμ Τζόρνταν.
Αλλά μόλις έφυγαν οι Ευρωπαίοι νομοθέτες, το POLITICO δημοσίευσε μια επιστολή από το γραφείο του Τζόρνταν, απευθυνόμενη στη φον ντερ Λάιεν, στην οποία απαιτούσε από τις εταιρείες τεχνολογίας να του στείλουν την αλληλογραφία τους με αξιωματούχους της ΕΕ σχετικά με το πώς συμμορφώνονται με τα «καθεστώτα λογοκρισίας».
Η επιστολή ήταν «επιθετική» και «λανθασμένη», δήλωσε ο Sandro Gozi, ένας κεντρώος νομοθέτης.
Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα: ο Ευρωπαίος Επίτροπος της Ουγγαρίας, Olivér Várhelyi -η χώρα του οποίου είναι πολύ πιο στενά συνδεδεμένη με το στρατόπεδο Τραμπ-Πούτιν- ο οποίος συναντήθηκε με αρκετά υψηλόβαθμα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του προέδρου κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ουάσινγκτον στα τέλη Φεβρουαρίου.
Όσο για την κορυφαία διπλωμάτη της ΕΕ Κάγια Κάλλας, δεν είχε καν την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό της. Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας και γεράκι της Ρωσίας, η οποία ανέβηκε στη θέση της πέρυσι, επρόκειτο να συναντηθεί με τον Ρούμπιο στα τέλη του περασμένου μήνα. Η Κάλλας έφτασε κανονικά στην Ουάσιγκτον, μόνο για να μάθει ότι ο Ρούμπιο δεν θα μπορούσε να τη δει λόγω «προβλημάτων προγραμματισμού». Μιλώντας στο CBS εκείνο το Σαββατοκύριακο, η Κάλλας υποβάθμισε τη χαμένη συνάντηση, αλλά η ζημιά είχε γίνει.
«Αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα αυτής της διατλαντικής ρήξης», δήλωσε ο Rahman. «Φυσικά υπάρχει ένας ρόλος για τους θεσμούς, αλλά δεν θα είναι ο ίδιος όπως ήταν».
Σε αυτή τη νέα εποχή της πολιτικής της εξουσίας, οι αξιωματούχοι της ΕΕ που έχουν τον έλεγχο του χρήματος και της σκληρής πολιτικής θα τα πάνε πολύ καλύτερα από άλλους των οποίων ο ρόλος είναι λιγότερο σαφώς καθορισμένος.
Η φον ντερ Λάιεν, η Επιτροπή της οποίας διοικεί τον τεράστιο προϋπολογισμό της ΕΕ και ελέγχει το εμπόριο καθώς και την αντιμονοπωλιακή πολιτική, είναι πιθανό να τραβήξει την προσοχή του Τραμπ, είτε του αρέσει είτε όχι. Όταν ξεκινήσει τον εμπορικό του πόλεμο, οι ισχυροί στις Βρυξέλλες είναι αυτοί που θα επιβάλουν δασμούς στο αμερικανικό μπέρμπον, τα τζιν και τις μοτοσικλέτες. Και είναι η Επιτροπή που μπορεί να χτυπήσει τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς με πρόστιμα πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για τον ανταγωνισμό.
Οι αξιωματούχοι της ΕΕ με λιγότερη απτή δύναμη, όπως ο πρόεδρος του Συμβουλίου Κόστα ή ο κορυφαίος διπλωμάτης Κάλλας, θα πρέπει να παλέψουν για την καταλληλότητά τους και να αναδείξουν τη δική τους επιρροή.
Σε τομείς όπου η ΕΕ δεν είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει πλήρως τις εξουσίες της, όπως η εφαρμογή ορισμένων κανόνων τεχνολογίας, είναι πιθανή μια σιωπηλή υποχώρηση.
Ελπίδα για την ΕΕ είναι ότι τόσο ο Τραμπ όσο και η Ρωσία νοιάζονται αρκετά για το μπλοκ ώστε να επενδύσουν ενέργεια στη δυσφήμισή του. Αυτό, από μόνο του, υποδηλώνει ότι η ΕΕ αξίζει να αγωνιστεί για αυτήν.
Πηγή: Αθήνα984
